Engizisyon. Katolik kilisesinin dini inançlara karşı gelenleri cezalandırmak amacı ile kurduğu kilise mahkemelerine verilen addır. İlk engizisyon mahkemesi 1203 yılında kuruldu. Mahkeme sadece kilise mensuplarım yargılamakla kalmıyor, dinsizleri yakalayıp cezalandıran bir ceza mahkemesi görevini de görüyordu.
Engizisyon mahkemelerinde sorgulama işkence akında yapılabiliyordu, kötü ruhu kovmak için çeşitli ayinler düzenlenebiliyor, sanığın kollan ve bacakları koparıldıktan sonra, kemikleri kırılıp yakılıyordu.
Mahkeme dinden çıkanları da aynı şekilde cezalandırıyordu. Papa III. Innccent (1160 -1216)’in emri ile kurulan mahkeme, yargı görevini Dominiken tarikatına veriyordu. Dominikenler bu yetkiyi başta Kathar’lar olmak üzere diğer tarikatlara karşı da silah olarak kullandılar. Aryancılar, Nesturiler ve Protestanlar da aynı şekilde Domİnİkcnler tarafından işkenceye uğratıldılar. Büyücüler de ağır cezalara çarptırılıyordu. Genellikle yakma ile sonuçlanan cezalar arasında kırbaçlama ve dağlama da uygulanıyordu.
Bir bölgede engizisyon mahkemesi kurulduğunda, mahkeme bir emirname yayınlayarak bütün dindarları, dinsiz ve günahkarları ihbara çağırıyor ve bu çağrıya bilerek katılmayanları aforoz ediyordu. Günahkarlar kendileri başvurarak bağış dileyebiliyorlar, bu da genellikle açlık cezası ve manastıra kapanma cezaları ile sonuçlanıyordu. Ceza görenlerin sahip oldukları tüm mallar çoğunlukla kilisenin denetimine geçiyordu.
XIII. yüzyılda Engizisyon bütün Avrupa’ya yayılmıştı. Dinsizlik, dine ve din adamlarına saygısızlık, büyü ve sihir, zina suçlarını işleyenlere en ağır cezalarla cezalandırılıyordu.
Fransa kralı IV. Philippe (Güzel Philippe) Engizisyon mahkemesinin yetkilerini sınırlandırdı. Bunun sonucu olarak Protestanlar krallık mahkemesinde yargılanmaya başladılar. Bu arada 1402 yılında Prag Üniversitesi rektörü olan Jean Hus 1415 yılında yakılarak öldürüldü. 1429 yılında ise Jean d’Arc yakılarak öldürülecekti. Jean d’Arc’ın öldürülmesi üzerine Engizisyon mahkemelerine karşı tepki giderek arttı. Aynı yıllarda Batılı sömürgeciler ulaştıkları ülkelerde korkunç işkenceler yapıyorlar, sömürge mahkemelerinde insanlık dışı sahnelere yaşanıyordu.
Avrupa’nın diğer bölgelerinde engizisyon mahkemeleri etkinliğini yitirirken Papa VI. Sixtus’un İspanya hükümdarına Engizisyon mahkemesi teşkili konusunda yetki vermesi üzerine İspanya’da Engizisyon zulmü hiç bir dönemde raslanmadık ölçüye ulaştı. Dominikenler binlerce kişjyi diri diri ateşe attı. Kardinal Cisneros ve Dominiken Torquemada’nm ortaklaşa düzenledikleri yargılama törenleri ile zülüm had safhaya ulaşmıştı. Giderek krallığın düşmanları, hırsızlar ve katiller de engizisyon kapsamına alındı. Engizisyon mahkemelerinin bir diğer muhatabı ise Müslümanlar ve Yahudilerdi. Bu zulüm sonucu Müslümanlar ve Yahudiler ülkeden göçe başladılar. Müslümanlar Fas’a doğru giderken, Yahudiler İstanbul’a gittiler. O dönemde Yahudileri Osmanlı devleti dışında hiç kimse kabul etmek istememişti.
Engizisyon mahkemeleri ancak 1830’da tamamen ortadan kaldırılabildi.
Abdurrahman DİLİPAK – SBA
engisiziyon.png” border=”0 Engizisyon
Engizisyon (Latince:inquisitio, soruşturma), Katolik Kilisesine bağlı bir mahkeme sistemi idi. Gerek kararları, gerek siyasi ve dini görüşleri nedeniyle üç büyük engizisyon adından çok söz ettirdi.
Engizisyon Mahkemesi
Orta Çağ Engizisyonu
Orta çağda olduğundan dolayı böyle bir isim almıştır.
İspanyol Engizisyonu
İspanyol Engizisyonu ise, Castilla kraliçesi I. Isabella’nın ısrarı üzerine, Papa IV. Sixtus tarafından 1483 yılında onaylandı. Müslümanlar’la Yahudiler’in hristiyanlaştırılması hedeflenmişti. Bu nedenle, 200.000’e yakın Yahudi, 1492 yılında İspanya’yı terk etti. Bir çoğu da Osmanlı İmparatorluğuna sığındı. Müslümanlara ise yapılan anlaşmalar gereği başlarda iyi muamele de bulunulmuş ise de bu durum 10 yıl bile sürmemiştir. Yüzbinlerce Arap kökenli ya da bu gün İspanya olarak bildiğimiz bölgenin yerli halklarından oluşan müslümanlar engizisyon mahkemelerinde katledildi veya görünürde hristiyan olarak morisko denilen grupları oluşturdu. Sonraki dönemlerde asimile edilemeyenlerin tamamı kuzey afrika başta olmak üzere dünyanın diğer yerlerine sürülmüştür.
Roma Engizisyonu
Roma Engizisyonu, Roma Katolik Kilisesi’nin savunduğu öğretiyi korumak için Papa III. Paulus tarafından 1542’de kuruldu. Genel olarak Calvinizm’e ve Lutherciler’e savaş açtı. Roma Engizisyonu, cadılık ve büyücülükle de uzun yıllar mücadele etti. Bir manastıra ya da piskoposun sarayına yerleşen engizisyon sorgucusu, daha sonra halkı kilisede toplayıp uzun bir vaaz veriyordu. Amaç; yerel halkla ilişkileri sıcaklaştırmak ve onların güvenini kazanmaktı.