Kısırdöngü (Felsefe Sözlüğü)

KISIRDÖNGÜ

Sorunların ele alınış, kuruluş veya tanımlanış, aşamalarında yapılan bir yanlışlık dolayısıyla sonuçta, yine, kalkılan noktaya dönülmesi durumuyla ortaya çıkan çözümsüzlük, işin içinden cıkılamazhk durumuna kısır döngü adı verilir. Günlük ya samda çeşitli çözüm yollarına başvurulmuşken hep aynı noktaya ve çözümsü £âğe dönmek anlamında kullanılan bu deyim, mantık ve hukuk kavramı olarak biraz daha farklı bir anlam taşır ve îçerik.bakımından farklılık gösterir (Eskiden ´fasit daire´ denirdi).

Mantık´ta, kısır döngü, ispatlanması gereken bir varsayımı veya iddiayı, doğrudan doğruya kanıt olarak ileri süren kusurlu ve yanlış bir akıl yürütme biçimidir. Bir başka deyişle, bir şeyi, bilinmesi kendisine bağlı olan bir başka şeyle tanımlamağa kalkışmak diye tanımlanabilir. Bu süreç içinde, iki önermeden herbîri, an­cak diğerinin açıklanabilmesi durumunda açıklığa kavuşabilecek demektir. Bir önermenin tanımında kullanılan ikinci bir önermenin tanımı için, eğer yine ilk önermenin tanımının yapılması gerekiyorsa, burada kısır döngü ortaya çıkmış olmaktadır. Mantıkçılar, bu kavramı tanımlarken, genellikle, mantıkla ilgili şu tanımlamayı örnek verirler:
“Yargı´yi iki kavram arasında bir bağ kurmaktır´ diye tanımladıktan sonra, eğer kavramı yargının bir bölümüdür diye tanımlarsak, kısır döngü olur.” Burada yargı(hüküm) kavramla; kavram da yargıyla´ tanımlanmak istenmektedir ki, ikisinden birinin bilinen bir tanımı bulunmadığından ve her ikisi de tanımlanmak için birbirine muhtaç oldukları halde hiçbirinin açık tanımı yapılmadığından açık ve seçik anlaşılabilir bir çözüme´ gitmek mümkün değildir. Kavram´dan yargıya, yargıdan kavrama gidilip durulacak ve böylece içinden çıkılmaz, sonuçsuz bir döngü oluşmuş olacaktır. Basitleştirirsek, bilinmeyen bir Ahmet´ten ööz açıldığında “Ahmet kim ?” diye soran birine “Mehmed´in oğlu” yanıtı verilirse, karşıdaki bu kez “Mehmet kim? ” sorusunu sorduğunda, “Ahmet´in babası” diye tanıtım yapılırsa, bu bîr kısır döngü olur. Gerçek bir tanıtım veya tanımlama için ya Ahmet´in, ya da Mehmet´in bir başka yolla tanıtılması veya tanımlanması gereklidir.

Hukuk´ta, yanlış kurulmuşj olması dolayısıyla içinden çıkılamayan sorunlar için kullanılan kısırdöngü deyimi, yanlış ve bozuk bir noktadan kalkılarak sorunların yanlış kurulmasından ötürü yine baştaki noktaya dönülme durumunu anlatır. Yapılan açıklamalar, sorunun aydınlatılmasına yetmemiştir. Çünkü, bilinmezler, başka bilinmezlerle aydınlatılmağa çalışılmıştır.

SBA

Daha yeni Daha eski