KUR’ÂN’DA RÜYA VE YORUMU
Kur’ân-ı Kerim’de Hz. İbrahim, Hz. Yusuf ve Hz. Muhammed (AS) Peygamberlerin ve Hz. Yusuf’un zindan arkadaşları ile Mısır Melikinin rüyaları ve yorumlarından bahsedilmektedir.
A. Hz. İbrahim’in Rüyası ve Yorumu
Hz. İbrahim (as), bir oğlu olmasını arzu etmektedir. Bu istek, o kadar çok ileridir ki; bir oğlu olursa Allah için kurban edeceğini vaad eder. Allah (cc), Hz. İbrahim’e bir oğul nasib eder. Oğul belirli bir yaşa gelince; Hz. İbrahim, oğlunu rüyasında kurban ettiğini görür. Bu durum Kur’ân-ı Kerim’de şöyle anlatılmaktadır:
“… (oradan kurtulan İbrahim); Ben Rabbime gidiyorum. O, bana doğru yolu gösterecek, ‘Rabbim! Bana Salihlerden olacak bir evlad ver’ dedi. İşte o zaman biz, onu bir oğul ile müjdeledik. Babasıyla beraber yürüyüp gezecek yaşa gelince ‘Yavrucuğum! Rüyada seni boğazladığımı görüyorum, bir düşün, ne dersin?’ dedi. O da cevaben: ‘Babacığım! Emr olunduğun şeyi yap. İnşallah beni sabredenlerden bulursun.’ dedi. Her ikisi de (Allah’ın emrine) teslim olup, onu (Oğlu İsmail’i) yanı üzerine yatırınca: ‘Ey İbrahim! Rüyayı gerçekleştirdin. Biz iyileri böyle mükâfatlandırırız. Bu, gerçekten çok acı bir imtihandır. Biz, oğluna bedel olarak büyük bir kurban verdik. Geride gelecekler arasında ona iyi bir nam bırakacaktır. İbrahim’e selam’ dedik. Biz iyileri böyle mükâfatlandırırız. Çünkü O, bizim mümin kullarımızdandır.”
Sonuç olarak Hz. İbrahim, vahiy niteliğinde bir rüya görmüş ve bunu uygulamak istemiştir. Hz. İbrahim’e mükâfat olarak başka bir kurban verilmiş ve niyeti de, Allah tarafından kabul edilmiştir.
B. Hz. Yusuf (as)’un Rüyası ve Yorumu
Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Yusuf’un rüyası anlatılmaktadır. Hz. Yusuf, çocukken rüyasında kendisine 11 yıldız, ay ve güneşin secde ettiğini görür ve rüyayı babası Hz. Yakup (as)’a anlatır. Babası, bu rüyasını kendisini kıskanan kardeşlerine anlatmamasını ister. Çünkü Hz. Yakup rüyanın yorumunu tahmin ederek, kardeşlerinin Hz. Yusuf’a zarar verebileceklerini düşünmektedir:
“…Bir zamanlar Yusuf, babasına (Yakup’a) demişti ki: ‘Babacığım (rüyamda) onbir yıldızla, güneşi ve ayı gördüm; onları bana secde ederken gördüm.’ (Babası): ‘Yavrucuğum! dedi, rüyanı sakın kardeşlerine anlatma, sonra sana bir tuzak kurarlar! Çünkü şeytan insana apaçık bir düşmandır.’ İşte böyle Rabbin seni seçecek, sana (rüyada görülen) olayların yorumunu öğretecek ve daha önceki iki atan İbrahim ve İshak’tan nimetini tamamladığı gibi, sana ve Yakup soyuna nimetini tamamlayacaktır. Çünkü Rabbin, çok iyi bilendir, hikmet sahibidir.” Burada Hz. Yusuf’a “rüyaların yorumu öğretilecek” ayeti, rüya yorumunun; Allah tarafından öğretilen bir ilim olduğu görüşünü desteklemektedir. Ayetlerin devamında Hz. Yusuf kıssası anlatılmış, son kısmında ise, Hz. Yusuf’un rüyasının yorumuna yer verilerek şöyle anlatılmıştır:
“Ana ve babasını tahtın üzerine çıkartıp oturttu ve hepsi onun için (ona kavuştukları için) secdeye kapandılar. (Yusuf) dedi ki: ‘Ey babacığım! İşte bu, daha önce gördüğüm rüyanın yorumudur. Rabbim onu gerçekleştirdi. Doğrusu Rabbim bana çok şey lutfetti. Çünkü beni zindandan çıkardı ve şeytan, benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra sizi çölden getirdi. Şüphesiz ki Rabbim dilediğine lutfedendir. Kuşkusuz O, çok iyi bilendir, hikmet sahibidir. Ey Rabbim! Mülkten bana (nasibimi) verdin ve bana (rüyada görülen) olayların yorumunu da öğrettin. Beni Müslüman olarak öldür ve beni Salihler arasına kat.”
C. Hz. Muhammed’in Rüyası ve Yorumu
Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Muhammed ile ilgili 3 adet rüyadan bahsedilmektedir. Bunlar: Bedir Savaşından önce gördüğü rüya, Mekke’nin fethinden önce gördüğü rüya, İsrâ suresi 60. ayette işaret edilen rüya.
1. Bedir savaşından önce Gördüğü Rüya
“… Hatırlayınız ki (Bedir savaşında) siz vadinin yakın kenarında (Medine tarafında) idiniz. Kervan da sizden aşağıda (deniz sahilinde) idi. Eğer savaş için sözleşmiş olsaydınız, sözleştiğiniz vakit hususunda ihtilafa düşerdiniz. Fakat Allah (cc), gerekli olan emri yerine getirmesi, helak olanın açık bir delille (gözüyle gördükten sonra) helak olması, yaşayanın da açık bir dille yaşaması için (böyle yaptı). Çünkü Allah, hakkıyla işitendir, bilendir. Hatırla ki Allah, uykuda onları sana az gösterdi. Eğer onları sana çok gösterse idi elbette çekinecek ve bu iş hakkında münakaşaya girecektiniz. Fakat Allah (sizi bundan ) kurtardı. Şüphesiz O, kalplerin özünü bilir. Allah, olacak bir işi yerine getirmek için (savaş alanında) karşılaştığınız zaman, onları sizin gözlerinizde az gösteriyor; sizi de onların gözünde çoğaltıyordu. Bütün işler, Allah’a döner.”
Bu ayetlerde Hz. Peygamber’in Bedir savaşına başlamadan önce, müşrikleri gerçek sayılarından az gördüğü; bunun da bir mükafat olduğu anlatılmaktadır.
eskikabe.png” border=”0 2. Mekke’nin fethinden önce gördüğü rüya
Hz. Muhammed (as), Mekke’nin fethinden bir yıl kadar önce bir rüya görmüştü. Bu rüyada Müslümanlar, Mekke’ye giriyor ve hac görevlerini yapıyorlardı. Bütün Müslümanlar, bunu Mekke’nin fethedileceği şeklinde algıladılar. Hz. Peygamber ve ashabı, aynı yıl Mekke’yi ziyaret için yola çıktılar; ancak Mekkeli müşrikler, o yıl Müslümanların ziyaretine engel oldular. Bir anlaşma yapılarak, Müslümanların ertesi sene ziyaretlerine izin verildi. Münafıklardan bazıları Rasulüllah’ın rüyası hakkında ileri geri konuştular. Âyet-i Kerîme’de Hz. Peygamber’in rüyası desteklenerek, konuya açıklık getirilmektedir.
“Andolsun ki Allah, elçisinin rüyasını doğru çıkardı. Allah dilerse siz, güven içerisinde başlarınızı traş etmiş ve kısaltmış olarak, korkmadan Mescid-i Haram’a gireceksiniz. Allah, sizin bilmediğinizi bilir. İşte bundan önce size yakın bir fetih verdi.”
3. İsrâ suresinin 60. ayetinde işaret edilen rüya
“Hani sana; Rabbin insanları çepeçevre kuşatmıştır, dedik. Sana gösterdiğimiz o görüntüleri ve Kur’ân’da lanetlenen o ağacı ancak insanları sınamak için meydana getirdik. Biz onları korkuturuz da; bu, onlara büyük bir azgınlıktan başka bir şey sağlamaz.”
Bu ayette Rasulüllah’a gösterilen görüntülerden bahsedilmektedir. Bu görme işleminin uykuda mı, uyanıkken mi olduğu ihtilaflıdır. İslam âlimlerinin çoğunluğuna göre, bu görüntüler uyanıklık halinde görülmüştür.
D. Hz. Yusuf’un Zindan Arkadaşı Olan İki Gencin Rüyaları
Hz. Yusuf (as), bir iftira neticesi zindana atılır. Onunla birlikte iki genç daha girer; bu iki genç, gördükleri rüyanın yorumunu Hz. Yusuf’a sorarlar. O da, bunların rüyalarını tabir eder. Daha sonra rüyalar, Hz. Yusuf’un yorumladığı şekilde gerçekleşir. Konuyla ilgili ayetler şöyledir:
“Onunla birlikte zindana iki delikanlı daha girdi. Onlardan biri dedi ki, Ben (rüyamda) şarap sıktığımı gördüm. Diğeri de, ben başımın üstünde kuşların yemekte olduğu bir ekmek taşıdığımı gördüm. Bunun yorumunu bize haber ver. Çünkü biz, seni güzel davrananlardan görüyoruz, dedi. Yusuf dedik, size yedirilecek yemek gelmeden önce onun yorumunu mutlaka size haber vereceğim. Bu, Rabbimin bana öğrettiklerindendir. Şüphesiz ben, Allah’a inanmayan kavmin dininden uzaklaştım; onlar, ahireti inkâr edenlerin kendileridir.”
“Ey zindan arkadaşlarım! (Rüyalarınıza gelince) biriniz (daha önce olduğu gibi) efendisine şarap içirecek; diğeri de asılacak ve kuşlar, onun başından (beynini) yiyecekler. Yorumunu iş (bu şekilde) kesinleşmiştir.”
E. Mısır Melikinin Rüyası
Yusuf (as) hapisteyken melik, bir rüya görür ve bundan çok etkilenir. Tabirini öğrenmek için tabircileri, kâhinleri ve ileri gelenleri toplar ve onlara rüyasını anlatır. Rüyası remizli ve karışık olması sebebiyle oradakiler, bu rüyayı tabir edemeyeceklerini söylerler. Yusuf (as)’a zindan arkadaşlığı yapan zat, bunu duyunca Hz. Yusuf’u hatırlar. Kendi durumunu ve rüyasının yorumunu Melik’e anlatır. Melik de o zatı Hz. Yusuf’a gönderir. Yusuf (as), rüyayı yorumlar. Bu yorumu, melik beğenir. Hz. Yusuf’u zindandan çıkarıp hazinesinin başına getirir. Zamanla rüyanın yorumu aynen gerçekleşir. Konuyla ilgili ayetler şöyledir:
“Melik dedi ki, ben rüyamda yedi arîk ineğin yediği yedi semiz inek gördüm. Ayrıca yedi yeşil başak ve diğerlerini de kuru gördüm. Ey ileri gelenler! Eğer rüya yorumluyorsanız, benim rüyamı bana yorumlayınız. (Yorumcular) dediler ki, bunlar, karmakarışık düşlerdir. Biz böyle düşlerin yorumlarını bilenlerden değiliz. (Zindandaki) iki kişiden kurtulmuş olan, uzun bir zaman sonra (Yusuf’u) hatırlayarak dedi ki, ben size onun yorumunu haber veririm. Beni hemen zindana gönderin. (Yusuf’un yanına gelerek dedi ki) Ey Yusuf! Ey doğru sözlü kişi! (Rüyada görülen ) yedi arîk ineğin, yedi semiz inek ile yedi yeşil başak ve diğerleri de kuru olan (başaklar) hakkında bize yorum yap. Ümit ederim ki insanlara (isabetli yorumlarla) dönerim de belki onlar da doğruyu öğrenirler. Yusuf dedi ki, yedi sene âdetiniz üzere ekin ekersiniz. Sonra da yiyeceklerinizden az bir miktar hariç biçtiklerinizi başağında bırakırsınız (stok edersiniz). Sonra bunların ardından saklayacaklarınızdan az bir miktar (tohumluk) hariç o yıllar için biriktirdiklerinizi yiyip bitirecek yedi kıtlık yılı gelecektir. Sonra bunun ardından da bir yıl gelecek ki, o yılda insanlara (Allah tarafından) yardım olunacak ve o yılda (meyve ve sebze ve yağ) sıkacaklar.”
HADİSLERDE RÜYA VE YORUMU – Adem ŞEN