kl tigin yazt.png” border=”0 Kül Tigin Yazıtı
Kül Tigin Yazıtı (Kül Tigin Kitabesi), Bilge Kağan tarafından ölen kardeşi Kül Tigin adına MS. 732’de dikilen yazıttır.
Moğolistan’da Orhun Nehri yakınlarındadır. Kül Tigin Yazıtı ve Bilge Kağan Yazıtı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak bir kilometredir. Yazıtlar runik Köktürk yazısı ile yazılmıştır.
Kül Tigin yazıtı mermerden yapılmış dört yönlü bir taştan ibarettir. Bu taşın boyu 3.75 metredir. Üzerindeki yazıların boyu ise 2.75 metre, doğu ve batı yüzleri altta 1.32 metre, üstte 1.22 metredir. Kuzey yüzü 46 cm, güney yüzü ise 31 cm’dir.
Yazıtın Dili
Yazıtın batı yüzünde Çince bir yazı ile Köktürkçe bir satır bulunmaktadır. Diğer yüzdeki yazıtlar ise tamamen Köktürkçe’dir. Yazılar sağdan sola doğru,yukarıdan aşağıya doğru yazılmıştır. Bu yönlere bakan yüzler dışında iki yüz arasında -kuzeydoğu, güneydoğu ve güneybatı yönlerinde- ise üçer beşer cümleden oluşan metinler yer almaktadır. Bu yazıtlara Kül Tigin Yazıtları denmektedir
Yazıttaki Metinlerin İçeriği
kl tigin yazt2.png 91 290 Bu yazıtta konuşan Bilge Kağan’dır. Bilge Kağan, Göktürk Devleti’nin kuruluşu ve tarihi ile ilgili önemli bilgiler verir.
Kardeşi Kül Tigin’in ölümünden çok etkilendiğini ve devlet yönetiminin hangi merkezden yapılması gerektiğini anlatır.
Sahibi Bilge Kağan’dır. Kitabede Kül Tigin’in halkı için yaptıkları Bilge Kağan’ın ağzıyla övgüyle anlatılır. Atalarından İstemi Kağan ve Bumin Kağan’dan da bahsedilmektedir. Onlardan sonra tahta çıkan yöneticilerin başarısızlıkları anlatılır.
Ayrıca bu yazıtı uğrak yere diktiğini belirterek ulusuna bir takım mesajlar vermeyi amaçladığını söyler. Bu nedenle sözlerinin unutulmaması gerektiğini, yazıtın dikiliş amacının geleceğe yönelik olduğunu belirtir.
“Sogdak tabgaçka selengada bay balıq yapıtı birdim” (Soğdlara ve Çinlilere Selenga (çayı yakınlarında) Baybalık (Bay şehrini) yapdırdım).
Yazıt, Bilge Kağan tarafından kardeşi Kül Tigin anısına 731 yılında yapılmaya başlanmış, 732 yılında tamamlanmıştır.
Kül Tigin Yazıtı’nı ve diğer kitabeleri yazma işini bädizči isminde meslek edinmiş kişiler yazmıştır