Telepati
Telepati, organizmalarla çevre arasındaki, bilinen duyusal-motor işlevlerin aracılığıyla anlaşılamayan ilişkileri inceleyen parapsikoloji biliminin temel kavramlarından birinin adıdır. Parapsikoloji, normali aşan ve normal-ötesi durumların psikolojisi anlamına gelir. Bu normal olmayan durumları ifade etmek için genellikle ‘psi fenomen’ kavramı kullanılır. Psi fenomenin içsel biçimine duyu ötesi algı (ESP) denir. Duyu ötesi algı, alıcı organların çabasıyla ulaşılamayan, dışardaki durumlar, nesneler ve olaylar haldanda bilgi edinmek İçindir. Psi fenomenin dışsal biçimine ise psikokinezis denir. Bu ise bilinen motor işlevler kullanılmaksızın, kişinin dış çevresinin bazı görünümlerine etki yapabilmesi anlamındadır. Duyu ötesi algının hedeflenen bilginin karakteristiklerine göre temellenen iki türü vardır. Bunlardan nesnel durumların veya olayların duyu ötesi algısı durugöiü (clairvoyance); öznel durumların veya bir başka kişideki bilişsel içeriklerin duyu ötesi algısına ise telepati adı verilir.
Telepati dilimize “düşünce nakli” olarak çevrilebilir. Düşüncenin duyuların beyinde işlenmesiyle oluşan ürünler olduğunu kabul eden modern bilgi teorisine göre telepatik gerçekliğe inanmak mümkün değildir. Bu bilgi teorisinde, duyularıyla algılayamadığı nesnelerin ve olayların aldığı biçimleri bilme, kişiler hakkında bilgi edinme imkânsızdır. Modem bilgi teorisinin pozitivist yaklaşımına rağmen tarih boyunca telepatik gerçeklikle ilgili bir çok örnek nakledilmiş ve insanların büyük çoğunluğu bunlara inanmıştır. Modern bilimin niceliğe, ölçmeye, yeniden sınanabilirliğe verdiği önem insanların bu tür inançlarını ortadan kaldırmamış, tam tersine bilim çevrelerinde parapsikolojik olayların gerçekliğini kanıtlamaya çalışan çabalara neden olmuştur.
telepati.jpg 00 141
Parapsikolojik olayların bilimsel olarak incelenmesi ilk kez 1882’de Londra Fiziksel Araştırma Derneği ve Cambridge Felsefe profesörlerinden Henry Sidgwick’in çevresindeki bir grup tarafından yürütülmüştür. Fakat ilk bilimsel kanıtlar, Amerika’lı biyolog Joseph Banks Rhine’nin Duke Üniversitesi’nde kurduğu parapsikoloji laboratuvarında yaptığı çalışmalardan elde edilmiştir. Bunlardan telepatiyle ilgili olanları,
Zener kartları kullanılarak yapılmış olup oldukça ünlüdür. Zener kartları haç, kare, daire, yıldız, dalgalı çizgi sembolleri bulunan, her bir sembolden beş tane içeren toplam yirmi beş karttır. Bu kartlar, dizilişi deneyi yönetenler de dahil olmak üzere bilinmeyecek şekilde farklı biçimlerde dizilmiş, deneklerden bu dizilişi bilmeleri istenmiştir. Normalde matematiksel olarak beşte bir olan bilebilme oranının üstünde tahmin edenler ise telepatik gücü olanlar olarak kabul edilmiştir. Sonuç bazı kimselerin inanılmaz tahminler yapabildikleri şeklindedir.
Rhine’nin çalışmalarından bu yana bir çok başka parapsikoiog tarafından normal dışı olayların, bu arada telepatinin varlığının gerçek olduğunu kanıtlamak için bir çok araştırma yapılmış, bir çok yeni teknik araştırma yöntemi geliştirilmiştir, Ingo Swan, Uri Seller gibi parapsikolojik güçleri hayret verecek boyutta olan medyumlar ortaya çıkmıştır. 1969’da parapsikoloji Amerikan Bilim Geliştirme Birliği’ne dahil edilmiştir. Fakat başta psikanaliz ve davranışçılık ekolü bağlıları tarafından olmak üzere parapsikolojiye biiim çevrelerinden gelen eleştiriler de devam etmektedir. Bugün yeni bir bilim dalı olarak sağlam bir yeri olmasa da, parapsikolojinin modem psikoloji içinde nisbeten kendini belli etmeye başladığı söylenebilir. Telepatik olaylar hakkında daha ayrıntılı ve daha doğruya yakın bilgiler edinmemiz parapsikolojinin gelişimini hızlandırmasına bağlıdır.
Erol GÖKA – SBA
telepati Fr. télépathie
a. ruh b. Birinin düşündüklerini veya uzakta geçen bir olayı hiçbir bağlantı olmadan algılama, uza duyum.
TDK Güncel Türkçe Sözlük