İkinci Yeni. Şiiri ve edebi akım. Orhan Veli ve arkadaşlarının başlattığı yeni şiir akımına tepki olarak 1956’da doğan ve 10 yıl kadar süren yenilik hareketine İkinci Yeni adı verilir. Bu adı ilk olarak, akımın temsilcilerini çevresinde toplayan Pazar Postası’nın yazarlarından Muzaffer Erdost kullanmıştı. İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan gibi şairlerin İkinci Yeni akımı içinde yazdıkları şiirler, Garipçiler Akımı içinde Orhan Veli ile arkadaşlarının yazdığı şiirlerden bütün yönleriyle ayrılıyordu. Birinci Yeni akımı sayılan Garip şiirinin tam karşısında yer alan İkinci Yeni, konuşma dilinden uzaklaşmış, bütünlük yerine tek tek mısraların güzelliği ilkesine dönmüş, söz oyunlarına, anlamca kapanıklığa yönelmişti. Öte yandan Garip şiirinin çağdaşı olan ve yer yer folklordan yararlanan, basit bir anlatıma dayanan, toplum sorunlarını ele alan şiirden de uzaklaşmıştı.
İkinci Yeni şairlerinin eserlerinde görülen başlıca özellikler şunlardır: dilin yapısına aykırı kullanışlara yer verilir, söz-diziminde kurallara yan çizilir; mantık ilkelerinden uzaklaşılır; değişik, yeni görüntüler canlandırılmağa çalışılır; anlamsız kelimeler, karşılığı kavranamayacak tamlamalar kullanılır, mısralarda harflere, sayılara yer verilir. Güç anlaşılan, bazen hiç anlaşılmayan bu şiir çok sınırlı bir okuyucu topluluğuna seslenmiştir.
Toplumun kurulu düzeniyle bağdaşmayan bir tutum içinde olan İkinci Yeni şairleri, eserlerinde, varoluşçu akımın yabancılaşma, bunaltı gibi sorunlarını işlediler; yerleşmiş ahlâk kurallarının örtüp gizlediği cinsellik konusunda alabildiğine açıklığa yöneldiler; tabiat varlıkları arasındaki doğal ilişkileri değiştirerek anlattılar, gerçeküstücüleri hatırlatan bir tutumla varlıklar arasında yeni, şaşırtıcı ilişkiler kurdular.
İkinci Yeni şiirinin ortaya çıktığı sıralarda Garipçiler’den Oktay Rifat da Perçemli sokak (1956) adlı bir şiir kitabı yayımlamış ve şiirin bir görüntü sanatı olduğunu, ancak sadece alışılmış görüntülerle yetinilemeyeceğini, yeni görüntüler yaratılabileceğini, gerçeğin gündelik düzeninin değiştirilebileceğini, kelimelerin konuşma dilindeki gündelik düzeninin değiştirilmesiyle bunun sağlanabileceğini ileri sürmüştü. Bir önceki kuşağın İkinci Yeni şiirinin özelliklerine bu yaklaşımı hareketin sona ermesinden sonra da devam etti. İkinci Yeni şairleri yenilenmiş imgeler ve daha işlenmiş mısra yapıları kullanarak şiirlerini artık anlamsızlık ve kapanıklıktan kurtarırlarken önceki kuşağın şairleri de konuşma dilinden ayrılan şiirsel bir dil, uzak çağrışımlar yaratacak benzetmeler kullanmağa başladılar.
1964’ten sonra, Nâzım Hikmet‘in şiirlerinin yeniden yayımlanması, edebiyatta toplum sorunlarının ön plana geçmesi İkinci Yeni akımına son verdi. İkinci Yeni şairleri bu akımın mısra işçiliği deneyinden yararlanarak şiirlerinde toplumsal sorunları daha geniş ölçekte işlemeğe başladılar.
İkinci Yeni’nin Şairlerinden Önde Gelenleri
İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Metin Eloğlu, Kemal Özer