Kurban. (Arapça: قُرْبَان). Köken olarak Arapça fakat kullanım şekli Türkçeye Farsça’dan geçmiş bir kelime olup, bir İslam kavramıdır. İslam’da Allah’a adanan her türlü adağı ifade etse de özellikle Kurban Bayramı’nda Allah’a hayvan kurban etmeyi tanımlar.
Hicri ikinci yılda meşru kılınan, belirli bir vakitte, belirli bir hayvanı ibâdet amacıyla usûlüne uygun olarak kesme. Sözlükte yaklaşmak anlamına gelen kurban, Allah’a yaklaşmayı Allah yolunda malların feda edilebileceğini, Allah’a teslimiyeti ve şükrü ifade eder.
Hacıların Mina’da kurban kestikleri 10 Zilhicce ile onu takip eden üç günde, eyyam ul-teşrik, tes’Td edilir. Daha kadim Araplarda mevcut olan o gün Mina’da kurban kesmek adeti, İslamiyet tarafından yalnız hacılar için kabul edilmiş değildir, fakat sünnet (sunna) olmak hasebi ile bütün müslümanları da kapsamıştır (kurban ancak nezir—nazr) halinde yerine getirilmesi mecburi — vacib bir mükellefiyettir.
Bu sünnet (müekkede ale’l-kifaye), hür olan ve kurban etmek üzere bir kurban satın alacak halde bulunan her müslümanı kapsamıştır. Kurbanlık hayvanlar erkek koyun (adam başına bir baş), deve veya sığır (bir ila yedi kişilik bir topluluğa bir baş) dır. Bunlar belirli bir yaşta olmak ve bir gözü kör olmak, topal olmak v.b. gibi bazı kusurları bulunmamalıdır. Bunlar salat el-‘id ile başlayan ve üç gün devam eden eyyam ul-tefrik’in 3. günü güneşin batması ile sona eren bir süre içinde kesilir. Kurban kesene şunlar tavsiye edilir:
- Tesmiye (Allah’ı anmak=Bismillâhi Allâhü ekber), besmele çekmek
- Salat ala’l nebi, (Peygambere salavat getirmek,)
- Kıble’ye yönelmek,
- Tesmiye’den önce ve sonra tekbir getirmek. (Allahü Ekber Allâhü Ekber Lâ ilâhe İllâllahü Vallâhü Ekber, Allâhü Ekber ve Lillâhi`l-Hamd)
- Kurbanın kabul edilmesi için dua etmek.
Kurbanın bir hacetin, adağın neticesi olarak kesilmesi halinde, kurban kesen ondan hiç bir şey yememeli, hepsini tasadduk etmelidir. Kurban bir sebeple olmaksızın öylece kesilirse, kurban kesen kurbanın bir kısmından (üçte biri) istifade eder, kalanını dağıtır.
Türkiye’de kurban bayramı namazında okunan hutbelerde kurbanın üçte birinin kurban kesilen eve, üçte birinin komşu ve akrabaya, diğer üçte birinin ise, fukaraya ayrılması tavsiye olunur (Kâsânî, Bedâyîu’s-Sanâyi, V, 81; el-Fetâva’l-Hindiyye, V, 300).