İki Nokta Üstüste ( : ) :
1) Açıklanması gereken bir cümlenin sonuna üstüste iki nokta konur. Örnek:
- En çok sinirlendiğim şeyler şunlardır: yalan söylemek, başlanmış işi bitirmemek, vakitli vakitsiz uyumak.
- Atatürk diyor ki : Hayatta en hakikî mürşit ilimdir.
- Anneme sordum: Bayramda, bana ne hediye edeceksin?
2) Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur. Örnek:
Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek kelime bile yazmayan iki kişi görmüşümdür: Atatürk ve İnönü!
(Falih Rıfkı Atay)
– Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
Ziraatçı sayar:
– Yulaf, pancar, zerzevat, tütün…
(Falih Rıfkı Atay)
3) Ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır. Örnek: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat.
4) Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur. Örnek:
Bilge Kağan: Türklerim, işitin!
Üstten gök çökmedikçe
alttan yer delinmedikçe
ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?
Koro : Göğe erer başımız
başınla senin !
Bilge Kağan : Ulusum birleşip yücelsin diye
gece uyumadım, gündüz oturmadım.
Türklerim Bilge Kağan der bana.
Ben her şeyi onlar için bildim.
Nöbetteyim ! (A. Turan Oflazoğlu)
5) Genel Ağ adreslerinde kullanılır. Örnek: http://filozof.net/
6) Matematikte bölme işareti olarak kullanılır. Örnek: 56:8=7, 100:2=50
7) Sınav (imtihan) kâğıtlarında soru ve cevap kelimelerinden sonra üstüste iki nokta konur.
Soru ve cevap kelimelerinden sonra gelen rakamlar, o soru ve cevap kelimelerinin kaçıncı soru, kaçıncı cevap olduklarım açıkladıkları için, bu kelimelerden sonra üstüste iki nokta koymak uygun olur. Örnek:
- Soru : 1 —
- Soru : 2 —
- Cevap: 1 —
- Cevap: 2 —
8) Önlerinde “ki” bağı bulunan söyleşi sözlerden sonra üstüste iki nokta konur. Örnek :
- Şöyle ki:
- Dedi ki:
- Diyor ki:
Bazı yazılarda ve öğrenci ödevlerinde, çünkü, zira, meselâ gibi kelimelerden sonra üstüste iki nokta konduğu göze çarpıyor. Bu kelimelerin sonlarına üst üste iki noktanın konmıyacağı da bir kural olarak bilinmelidir.