Kısa Çizgi ( – )
1) Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur. Örnek :
Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil-
mem. Havuzun suyu bulanık. Kapının saatleri 12’yi geçmiş. Kanepe-
lerde kimseler yok. Tramvay ne fena gıcırdadı! Tramvaydaki adam bir tanı-
dık mı idi acaba? Ne diye öyle dönüp dönüp baktı? Yoksa kimsecik-
lerin oturmadığı kanepelerde bu saatte pek başıboşlar mı oturur? (Sait Faik Abasıyanık)
2) Bir cümlenin içinde o cümledeki fikri açıklıyan ek cümlecik iki çizgi arasına alınır.
İki çizgi arasına alınan ek cümlecik çıkarıldığında, esas cümlenin anlamı ve gramer yapısı bozulmaz. Örnek :
Üç gün sonra ben de -buradaki işimizi bitirebilirsem- Samsun’a gideceğim.
3) Kesin olarak belirtilmiyen rakamlar arasında çizgi kullanılır. Örnek :
Onu görmiyeli üç-dört ay oldu.
Ağabeyim, iki-üç gün sonra gelecek.
4) Belli bir zamanı gösteren tarihler arasında kullanılır. Örnek:
Namık Kemal (1840-1888) kırk sekiz yaşında öldü.
Orta okulu 2008-2009’de bitirdim.
26-30 Ağustos 1922, ölüm-dirim savaşımızdır.
5) Aynı cümle içinde yanyana kullanılan zıt anlamlı kelimeler arasında çizgi kullanılır. Örnek :
Siyah-beyaz’lar, bu haftaki maçı kaybettiler.
Başkomutan Meydan Muharebesi, bizim için, bir ölüm-dirim boğuşmasıydı.
Şu dünya, var-yok dünyasıdır.
6) Eski metinlerde görülen Arapça ve Farsça tamlamalarda, tamlananla tamlanan takısı arasında çizgi kullanılır. Örnek:
Ebr-i nevbahar (İlkbahar bulutu)
Esir-i aşk (Aşk esiri)
Çeşm-i siyah (Siyah göz)
Dâr-ül-aceze (Düşkünler yurdu)
7) Maddelerle bölümleri gösteren harf veya rakamlardan sonra çizgi konur. Örnek:
A – ……
B – ……
Madde – ……
8) Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur. Örnek:
al-ış, dur-ak, gör-gü-süz-lük.
9) Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır. Örnek:
al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır-.
10) Eklerin başına konur. Örnek:
-ak, -den, -ış, -lık.
11) Heceleri göstermek için kullanılır. Örnek:
a-raş-tır-ma, bi-le-zik, du-ruş-ma, ku-yum-cu-luk, prog-ram, ya-zar-lık.
12) Kelimeler arasında “-den…-a, ve, ile, ila, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır. Örnek:
Türkçe-Fransızca Sözlük, Aydın-İzmir yolu, Ankara-İstanbul uçak seferleri, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 09.30-10.30, Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması, Manas Destanı’nda soy-dil-din üçgeni, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, 2003-2004 öğretim yılı.
13) Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır. Örnek:
40-30=10