Mekke Şerifi. Ali bin Ebu Talib’in oğlu Hasan sülalesinden gelip Mekke’yi idare edenlere verilen bir isimdir.
Mekke’de emirlik edenier dört tabakadır. Bunlardan birinci tabaka İmam Hasan evladından Ahizer’in evladı olup H.251/865 tarihinden itibaren doksan dokuz sene Mekke ve Yemâme’de emirlik etmişlerdir. Hz.Hasan neslinden gelenlerin Mekke’deki idareleri Ca’fer ile başlar.
Şerifliğin zuhuru, İslâm dünyasına karşı Bati Arabistan’ın dinî ve siyası yönde nisbi istiklâlini gösterir. Mekke şerifliğinin kurulmasıyla, daha önce Medine’nin sahip olduğu üstünlük Mekke’ye geçer.
Kaynaklar, Mekke şerifliğinin ne zaman başladığı hakkında kesin bir rakam veremedikleri gibi, şeriflerin sayısında da birleşememektedirler. İslâm ansiklopedisinde bunlardan kırk kişinin ismi zikredilmektedir. Mekke şerifliği H.1343/1924 senesine kadar sürmüştür.
Yavuz Sultan Selim. 1516 yılında Mercidabık muharebesiyle Suriye ile Filistin’i; 1517’de de Ridaniye muharebesiyle Mısır’ı alıp Memlûk Devleti’ne son verdikten sonra bu devletin nüfuzu altında bulunan Mekke ve Medine havalisi de Osmanlı hakimiyetini tanımıştı. O sırada Mekke emiri bulunan Şerif Berekât b. Muhammed Hasenî, oğlu Şerif Ebû Nümey’i Arrar adındaki elçi ile Mısır’a göndererek Osmanlı padişahına tazimlerini arz ile Mekke’nin anahtarlarını takdim etmişti. Bu tarihten itibaren Mekke Şerifi Osmanlı idaresine bağlamış oldu.
Mekke emirî olan şerif vefat eder veya azl yahut istifa ile makamı boşaldığı zaman yerine tâyin olunacak yeni şeriflerin intihapları Mekke kadısı ile Mısır, Şam ve Cidde valilerinin arzları üzerine padişah tarafından tayin edilirdi.
Osmanlılar tarafından Mekke şeriflerine gönderilen menşur ve nâme-i hümâyunların elkabı hep aynı şekilde devam etmemiş, zamanla değişikliklere uğramıştır. Bunların örnekleri pek çoktur.