Virgül ( , )
1) Bir cümlede arka arkaya sıralanan isimleri veya sıfatları, birbirlerinden ayırmak için, virgül kullanılır. Örnek:
- Dün, kırtasiyeciden kalem, defter, silgi ve mürekkep aldım.
- Annemin isteği üzerine, tuhafiyeciden sarı, yeşil, kırmızı, beyaz renklerde kordelâ aldım.
- Dün Hasan, Ali, Halil, Murat ve Osmanla birlikte yüzmeye gittim. Dün akşam, Necatigilde yedik, içtik.
- Bugünlerde Hasan’ı dalgın, düşünceli, üzüntülü ve yorgun görüyorum.
2) Tarihleri yazarken ayla sene, günle ay arasına virgül konur. Örnek:
- 10 Eylül, 1940’da ilkokula girmiştim.
- Çarşamba, 10 Eylül, 2002’de ilkokula girmiştim.
3) Birleşik cümlelerde fakat, lâkin, ancak, eğer, ne, çünkü, veya, ya da, yahut v.b. gibi bağlaç ve edatlardan önce virgül koymak gerekir. Örnek:
- Dün seni çok aradım, fakat bulamadım.
- Ne beni düşünüyorsun, ne kardeşini.
- Çok zekî çocuk, lâkin hiç dersine çalışmıyor.
- Sen hayatta başarılı olamazsın, çünkü hareketlerinde doğruluk yoktur.
- Senin her isteğini yerine getiririm, eğer gösterdiğim yolda yürürsen.
- Ya çalışır adam, ya da çalışmaz çoban olursun.
- Gelecek yaz, ya İzmir’e, veya Ìstanbul’a gitmek niyetindeyim.
4) Birleşik cümlelerde gibi, halde, için, rağmen, bile, değil, halde, sonra v.b. kelimelerle sonuçlanan cümleciklerin bu kelimelerinden sonra virgül kullanılır.
Yalnız sonra kelimesinin her zaman virgül alımyacağını unutmamak lâzımdır. Bu kelime her zaman bir cümleciğin sonuna gelmiyebilir. Meselâ “Hasan’dan sonra Ali geldi.” cümlesindeki sonra kelimesinin öncesinde bir cümlecik bulunmadığı için, burada virgül kullanmanın yeri yoktur. Şimdi şu örneklere bakalım. Örnek:
- Seni çok sevdiğim için, bu sözleri söyledim.
- Zekî olmadığı halde, çalışması sayesinde sınıfını geçti.
- Çok çalışmasına rağmen, sınıfını geçemedi.
- Annem sinirli olmakla beraber, yumuşak yüreklidir.
- Hüner para kazanmakta değil, onu tutabilmektedir.
5) Cümlede ve özel mektuplarda, hitap sözlerinden sonra virgül kullanılır. Örnek :
Sevgili anneciğim,
Mektup yazmakta geciktiğim için, bana gücenmekte haklısınız. Bundan sonra mektuplarınızı geciktirmeden cevaplandıracağım. Bu seferlik beni affetmenizi rica ediyorum……
Dostum Nuri Bey, sizden ayrılalıdan beri, hastalıkla mücadele ediyorum.
6) Birleşik cümlelerde, fikirlerin birbirlerine karışmamaları için, cümlecikler arasında virgül kullandır. Örnek :
“Eski İstanbul, şimdiki büyük sınaî şehirler gibi, bacalarla örtülüydü, fakat bunlar fabrika bacaları değil, harem ve selâmlıkta yüzlerce kişi barındıran, aylarca, hattâ senelerce misafir kalmak üzere gelmiş ziyaretçileri eksik olmıyan binlerce zengin konaklarının mutfak ocaklarıydı.”
7) Cümlede önemli sayılan fikre dikkati çekmek için, o fikri taşıyan kelimelerden sonra virgül konur. Örnek:
- İyi bir karakter, sahibine daima sağlam adım attırır.
- Bütün insanlar için, hayatta muvaffak olmanın sırrı, sistemli çalışmaktır.
8) Özneyi belirten kelime ve kelime gruplarıyla, özne arasında; tümleci belirten kelimelerle tümleç arasında; zarfı belirten kelimelerle zarf arasında; zarfla yüklem, yüklemle özne arasında virgül kullanılmaz. Örnek :
- Sırtındaki, gül basmalı, entari, vücuduna çok yakışmıştı. (Yanlış)
- Sırtındaki gül basmalı entari, vücuduna çok yakışmıştı. (Doğru)
- Ahmet, bir ay önce, kaybettiği, dolma kalemini, Naci’nin elinde gördü. (Yanlış)
- Ahmet, bir ay Önce kaybettiği dolma kalemini, Naci’nin elinde gördü. (Doğru)
- Babam, Adana’dan yarın, öğleden sonra gelecek. (Yanlış)
- Babam, Adana’dan, yarın öğleden sonra gelecek. (Doğru)
- Ahmet, geldi. (Yanlış)
- Ahmet geldi. (Doğru)
9) İster kısa, ister zincirleme olsunlar, tamlamaların öğeleri arasında virgül kullanılmaz. Örnek :
- Ali’nin, defterini, Turgay’a verdim. (Yanlış)
- Ali’nin defterini, Turgay’a verdim. (Doğru)
10) Cümlenin dolaylı tümleçleriyle nesnelerinden sonra virgül konur. Örnek:
- Dün akşamki konserde orkestra şefinin hareketlerini fazla taşkın ve mübalâğalı buldum. (Yanlış)
- Dün akşamki konserde, orkestra şerifinin hareketlerini, fazla taşkın ve mübalâğalı buldum, (Doğru)
Virgülün kullanıldığı yerler genel olarak gösterilmiştir. Noktalama tekniğini iyi bilen bir yazar, çok açık ve sağlam olarak düzenlediği cümlelerinde, virgülü fazla kullanmadığı gibi, bazan da bu kuralların dışında kalan yerlerde, artistik olarak kullanabilir. Fakat öğrencilerin, en az kural içindekileri öğrenmeleri şarttır.
11) Anlamı güçlendirmek için tekrarlanan kelimeler arasına konur. Örnek:
Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim)
12) Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur. Örnek:
Datça’ya yarın gideceğim, dedi.
Şehirde ilk önce hükûmet doktoruyla karşılaştım.
– Bugünlerde başımı kaşımaya vakit bulamıyorum, dedi. (Reşat Nuri Güntekin)
13) Konuşma çizgisinden önce konur: Örnek:
Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,
– Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin)
14) Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur. Örnek:
Peki, gideriz. Olur, ben de size katılırım. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz.
Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor.
(Yahya Kemal Beyatlı)
15) Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur. Örnek:
38,6 (otuz sekiz tam, onda altı), 25,33 (yirmi beş tam, yüzde otuz üç), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş).
16) Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:
Falih Rıfkı Atay, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938.
Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur:
Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara, 1958.