Molla Gürânî, (Şemsuddin Ahmed bin İsmail) Osmanlı şeyhülislamı, İslam bilgini (D.1416 – Ö. 1488)
Şahrizur (Suriye)a bağlı Giran kasabasında doğmuştur. Küçük yaşta Kur’ân-ı Kerîm’i ezberlemiş ve ilim uğruna şehir şehir dolaşmıştır. Bağdad ve Diyarbakır’da devrin büyük bilginlerinden ders aldı. 1431’de Kahire’ye gitti. İbn Hacer el-Askalanî’den hadîs tahsili gördü. Ondan icâzet aldı. Sonra Barkukiye medresesine müderris oldu. Bir ara Ebu Hanife neslinden gelen hanefî bir âlimle münakaşasında, onun ceddine dil uzatınca mahkemeye verildi ve sürgün edildi. Daha sonra Suriye’de tanıştığı Osmanlı âlimi Molla Yegan aracılığı iie Edirne’ye getirildi ve II. Murad’a takdim edildi. II. Murad Molla Gürânî’yi, Bursa’daki medresesine müderris tayin etti. Fatih Sultan Mehmed’in şehzadeliğinde hocalığını yaptı. Fatih sultan olunca onu vezir yapmak istedi ise de Molla Gürânî bu teklifi reddederek Kazaskerliği tercih etti. Ancak atamalarında Padişah’ın ve devlet yetkililerinin fikirlerini almadığı için Padişah tarafından Bursa Kadılığına sürüldü. Daha sonra Padişah’tan gelen bir fermanı, dine aykırı bulup, fermanı gertiren çavuşun önünde yırttığı için vazifesinden alındı (1454). Osmanlı ülkesinden ayrıldı ise de sonra tekrar döndü ve yeniden Bursa Kadılığı’na atandı.
Molla Husrev’in vefatı üzerine, Müftiyyu’l-Enâm olarak şeyhülislâmlığa getirildi (1480). 8 yıl bu görevi yürüttükten sonra yaşlılığından dolayı vazifeden alındı. Aynı yıl vefat etti (1488).
Vasiyetnâmesinde, borçlarının devlet tarafından ödenmesini, cenazesinde padişahın bulunmasını ve naşının yerde sürülerek mezarının başına getirilmesini vasiyyet etmişti. Ölünce bütün vasiyyetleri yerine getirilmiş, naşı bir hasır içerisinde yerde sürünerek mezarının başına getirilmiştir.
“Rum ülkesinin bilgini” olarak ün yapan, Molla Gürânî’nin dini alanda birçok eseri vardır. Ayrıca bir çok şerhler yazmıştır. Sanat alanında da şiirle ilgilendi. Gazeller yazdı.
Eserleri (başlıca)
Gayetü’l-Emânî fi Tefsîri ‘s-Sebu ‘l-Mesânî (Tefsir),
el-Kevserü’l-cârı ilâ Riyazi Sahih el-Buhârî (Hadis),
Keşfu’l-Esrâr arı Kırâati Eimmeti’l-Ahyâr