Müsavat (Ar.i.)
Müsâvîlik, eşitlik, farksızlık, her bakımdan aynı derecede olma.
Gerek Câhiliyye Devri Arablarında gerekse diğer toplumlarda hem fikrî hem de tatbikî alanda insanlar arasında eşitsizliğin en yaygın olduğu, sınıf sisteminin adeta insanlığın değişmez kaderi olduğuna inanıldığı bir devirde gelen İslâm Dini. Hz.Muhammed’in deyimi ile “İnsanların Adem’den geldiğini, Adem’in ise topraktan yaratıldığını” kabul etmiş; insanları ırk, soy, cinsiyet, dil, milliyet gibi iradesinin dışındaki farklılıkları göz önüne almaksızın eşit değerde saymış; onların, sahib oldukları ve kendi iradeleri ile kazandıkları imkân ve kabiliyetler nisbetinde hak ve yükümlülüklere sahib olduklarını benimsemiştir.
Kur’an-ı Kerim’de insanların milletlere ve Kabilelerine ayrılmalarına sebeb olarak “birbiri ile teâruf etmeleri” gösterilmiştir. Arabça’da hem “irfân:bilme, tanıma hem de “ma’ruf iyi, iyilik” kelimeleri ile aynı kökten olan “teâruf tanışmak, bilişmek manâsına da geldiği gibi birbirine iyilik etmek manâsına da gelmektedir. Şu halde Kur’ân-ı Kerim’e göre insanlar, birbirleri ile tanışıp bilişmeleri ve birbirine iyilik etmeleri, iyi davranmaları için kabileler ve milletler halinde yaratılmışlardır (Hucurât suresi/13).
“Ey insanlar! İyi biliniz ki Rabbiniz bir, atanız birdir. Arabın Arab olmayana, Arab olmayanın Araba; siyah ırkın beyaz ırka, beyaz ırkın siyah ırka üstünlüğü yoktur. Üstünlük sadece takvâdadır, (bk. Takvâ) buyuran İslâm Peygamberi, insanlığın ancak yakın zamanda ulaşabildiği bu müsavat anlayışını daha o zaman ilân etmekle kalmamış, üstelik tam bir tiplikle uygulamıştır. Nitekim onun su uygulamasına karşı en büyük tepkinin, İslâm’ın bu eşitlik prensibini türlü hazmedemeyen -devrin anlayışlarına göre- üstün zümreden gelişini biliyoruz. Kur’ân’ın verdiği malûmata göre bu zümreden olanlar,
Hz Muhammed’e, zayıfları fakirleri ve köleleri etrafından uzaklaştırması şartıyla kendisiyle görüşmeye hazır olduklarını bildirmişler ise de, Kur’ân buna izin vermemiştir, (Kehf suresi/28-30. ayetler).
Gerçekten, eşitlik prensibinin uyulmasında Resûluliah’ın gösterdiği çok küçük bir ihmal dahi anında ona hatırlatılmış ve uyarılmıştır. (Kaf suresi/1-11. ayetler)