Nevruziyye (Nevrûz’dan, Nevruz ile alakalı).
Edebiyat
Nevruz münâsebetieriyle yazılan manzume. Nevruziyyenin ilk örnekleri İran Edebiyatı’nda görülmektedir. İran şâirleri, Nevruz dolayısı ile isteklerini belirtmek için devlet büyüklerine şiirler takdim ederlerdi.
Nevruz muhtevâlı şiirlere Türk Edebiyatı’nda da rastlanılmaktadır. Kaside tarzında nazmedilen Nevruziyye, Divan Edebiyatı’nda daha çok padişahlara takdim edilirdi. Aynı zamanda sadrazam ve devletin ileri gelen diğer zevatına da sunulan bu manzume mukabilinde, şâirine “Câize”ler hediye edilirdi. Bu hususla âlâkalı olarak, Refet Bey’in Dâmat İbrâhim Paşa’ya takdim ettiği Nevruz redifli kaside meşhurdur.
Medeniyet Tarihi
Nevrûz münasebeti ile yapılan özel mâcun. Osmanlılar devrinde Nevruziyye’yi hekim-başılar yapar ve pâdişaha hususî kâseler içinde takdim ederlerdi. Bu macunlar ayrıca zamanın ileri gelenlerine ve halka da dağıtılırdı. Macunun tertibine “Heft-sîn” (Yedi sîn) denilirdi. Bu bakımdan mâcun s (sîn) ile başlayan şu yedi madde ile yapılırdı: Somak, Sebze, Sümbül, Semek, Sirke, Sir (Sarmısak) ve Senced (İğde).
Macuna bunlar dışında çeşitli (kırkbir çeşit) baharat da ilâve edilirdi.
Öte yandan Nevruz dolayısı ile yapılan tatlıya da Nevruziye adı verilmiştir. Tatlının içine çeşitli kokular ilave edilmesi adettendi.
Ayrıca Osmanlılar devrinde sadrazam ve devletin ileri gelen zevâtı pâdişaha başta süslü at olmak üzere çeşitli hediyyeler takdim ederlerdi. Buna Nevruziyye Pişkeşi denilmekteydi.