Nizariyye
İsmâiliyye’nin iki ana kolundan birinin adıdır. Abbasî Halifesi el-Mustanstr Billah’ın M. 1095 yılında vefatından sonra büyük oğlu Nizâr, imameti terke zorlanmıştı. Bu zorlama onu yakalayarak hapse tıkan ve böylece helâkına sebeb olan kardeşi el-Müsta’lî marifetiyle olmuştur.
Nizâr’ın el-Müsta’lî tarafından öldürülmesinden sonra kendisine yakın tâbi’leri oğlu el-Kasir el-Muhtedî’y i İran’a nakletmişlerdir. Orada büyük Dâî Hasan b. es-Sabbah’ın elinde tam bir gizlilik içinde yetişmiştir. H.557 senesinde vefat edince oğlu el-Kahir bi-ahkâmillah açıkça tahta çıkmış ve büyük kıyametin koptuğunu, halis ruhânî İsiâmın geldiğini ve artık İslâmın her çeşit dinî düşünceden ve her çeşit kanunî mükellefiyetten kurtulduğunu ilân etmiştir.
Nizâriyye’nin bugünkü mensubları Hindistan’da “Hoca” diye tanınmaktadırlar.
Tarihte Haşşâşiyvun denilen fırka bunların selefleridir.
Nizâriyye, esas mezhebleri olan İsmâiliyye doktrinini paylaşmaktadır (bk. İsmâiliyye).