Pakistan (İslâm Cumhuriyeti) . Güney Asya’da bir ülkedir. Umman Denizi’ne 1046 km kıyı şeridi vardır. Batısında Afganistan ve İran, kuzeyinde Çin, doğusunda Hindistan vardır. Nüfus bakımından dünyada 6.‘dır.
Para Birimi: Pakistan Rupisi
Telefon Kodu: 92
1971’e kadar Doğu ve Batı Pakistan olarak anılırken, 1971’de çıkan bir iç savaştan sonra doğu Pakistan ayrılarak bu gün Bengaldeş diye anılan devleti ortaya çıkardı. Batı Pakistan ise sadece Pakistan olarak kaldı.
Pakistan doğuda Hindistan kuzeydoğuda Çin, kuzeyde Afganistan, güneyde Umman Denizi batıda İran ve Afganistan’la çevrilidir. Baş şehri İslâmabad. Nüfusu 172.900.000 (2007-2010 tahmini). Halkın % 97’si müslüman, gerisi hıristiyan, hindu ve budisttir.
Pakistan adı ilk defa 1953’te kullanılmıştır. Bir rivayete göre Farsça “pak” (temiz) ve yer manâsına gelen “İstan” kelimesinden meydana gelmiştir. İlk olarak “PAKSTAN” sözcüğü Choudhary Rahmat Ali tarafından 1934’te telafuz edilmiştir. Bir rivâyete göre de İngiltere’de Cambridge Üniversitesinde okuyan vatanperverlerin, Pencap, Afganya, Keşmir’in baş harflerini, Sind’in ilk hecesini ve Belucistan’ın son hecesini alarak bu kelimeyi icad etmişlerdir.
İngiltere’nin eski Hindistan sömürgesinin 5 eski eyaletinin harflerinden türetildiği söylenen, söz konusu eyaletler bugün Pakistan’ı meydana getirmektedir.
- P– Pencap
- A– Afganya (ülkenin Kuzeybatı bölgesi)
- K– Keşmir
- S– Sind
- TAN – BelucisTAN => PAKSTAN => PAKİSTAN
Resmi dil önceleri sadece İngilizce iken şimdi Urduca ve İngilizce birlikte resmî dil olarak kullanılmaktadır.
Coğrafya
Pakistan’ın kuzeydoğusunda Çin Halk Cumhuriyeti, kuzeybatısında ve batısında Afganistan, doğusunda Hindistan ve güneybatısında İran yer almaktadır. Ülkenin yüzölçümü 796.095 kilometrekaredir. En yüksek noktası, 8.611 metre ile dünyanın ikinci en yüksek zirvesi olan Himalayalar‘daki K-2 Godwin Austen Zirvesi’dir.
Pakistan, Güney Asya, Orta Asya ve Orta Doğu bölgelerinin kültürel, sosyal ve tarihi etkisi altında, değişik dil, mezhep ve etnik gruplara mensup 160 milyon civarında nüfusa sahiptir. Toplam nüfusun %96,68’i Müslümandır. Müslüman nüfusun %20’sini Şiiler, geriye kalanını Sünniler oluşturmaktadır. Nüfusun %3,32’sini ise Hıristiyan, Hindu, Sih ve Budistler oluşturmaktadır. Gayrimüslim azınlıklar içinde en büyük grubu %1,55 ile Hıristiyanlar teşkil etmektedir. Pencap Eyaleti’nde Pencabiler, Sind Eyaleti’nde Sindler, Kuzey Batı Sınır Eyaleti’nde Pathanlar, Belucistan Eyaleti’nde Beluciler ağırlıklı olarak yerel nüfusu oluşturmaktadır. Pakistan İran’dan sonra, dünyanın ikinci büyük Şii ülkesidir.
Tarihçe
Müslümanlığın Güney Asya’da kitlesel yayılışı 11. yy da Gazneliler Devleti‘nin kurulması ile başlamıştır. 1000-1026 yıllarında Pencap’a yaptığı akınlarla İslamiyeti Alt-kıtaya sokan Gazneli Mahmud döneminde, özellikle Sufi düşüncesine bağlı İslam bilginleri bölgede İslamiyetin yayılmasında etkili olmuşlardır. Alt-kıtadaki Babür İmparatorluğu ’nun kurucusu Babür Şah, 1526’da Delhi yakınlarında Penipat’da Delhi Sultanlığı’nın son yöneticisi İbrahim Lodi’yi yenerek Delhi Sultanlığına son vermiştir. 17. yüzyıldan itibaren İngilizler bölgeye öncelikle Doğu Hindistan Şirketi (East Indian Company) aracılığıyla girmeye başlamışlardır. Şirket, ilk fabrikasını 1612’de açmıştır. 1858-1859 yıllarında ilk bağımsızlık savaşı olarak da tanımlanan geniş çaplı bir ayaklanma, şirketin yönetimindeki toprakların İngiliz Krallığı yönetimine geçmesi ile sonuçlanmıştır. 1858’de İngiltere Parlamentosu Hindistan’ın İngiliz Krallığı yönetimine alındığına dair bir kanunu kabul etmiştir.
Sir Seyyid Ahmed Han, Ağa Han Hint Yıldızı gibi liderlerin öncülüğünde Hint Müslümanları 1906’da “Tüm Hindistan Müslüman Ligi” (All Indian Muslim League) Partisini kurmuşlardır.Bu parti ve Sir Seyyid Ahmed Han başta İngilizler tarafından desteklenerek kendisine Hint Yıldızı ünvanı verilmiştir.
Müslüman Ligi’nin Muhammed Ali Cinnah’ın başkanlığındaki 23 Mart 1940 tarihli oturumunda Hindistan’ın Müslümanlar ve Gayrimüslimler arasında bölünmesi kararı alınmıştır. 23 Mart halen, Pakistan’da, “Pakistan Günü” olarak kutlanmaktadır.
14 Ağustos 1947’de Muhammed Ali Cinnah, Pakistan Genel Valisi olmuş ve Pakistan bağımsızlığını kazanmıştır. Bilahare, milyonlarca Müslüman, Hindu ve Sih’in mübadelesi başlamış, toplam 12 milyon civarında kişi sınırın iki tarafında yer değiştirmiştir.
1971’e kadar Pakistan bugünkü Pakistan (Batı Pakistan) ve Bangladeş (Doğu Pakistan) topraklarından oluşmaktaydı. Hindistan ve İngiltere’nin de etkisiyle 1971’deki iç savaştan sonra Doğu Pakistan Bangladeş adında bağımsızlığını ilan etti. Bu savaştan sonra Pakistan ile Bangladeş’in arası düzelmedi.
Ülkede 1999’da gerçekleşen askeri darbe ile Pervez Müşerref tüm yetkileri kendisinde toplamıştır. 2008 Ocakta genel seçimlere gidilmesi kararı alınmıştır. Sürgünde bulunan eski başbakan Benazir Butto 2007 Ekimde ülkesine dönmüş ve döndüğünde düzenlenen saldırıdan yara almadan kurtulurken 140 civarında kişi ölmüştür. Bundan sonra karışıklıklar devam ederken olağanüstü hal ilan edilmiş ancak 1 ay sonra kaldırılmıştır. Bu süreçte sürgünde bulunan muhaleefet lideri Navaz Şerif de ülkesine dönmüştür. Aralık 2007 Pakistan için çok kötü bir dönem olmuş ve Benazir Butto öldürülmüştür. Butto’nun ölümünden sonra yaşanan şiddet olaylarında onlarca kişi ölmüş, milyonlarca dolarlık maddi hasar meydana gelmiştir. Bunun üzerine seçimler Şubat 2008’e ertelenmiştir. Ertelenen seçimler 18 Şubat 2008’de yapılmış ve devlet başkanı Müşerref’in partisi yenilgiye uğrarken Buttoların partisi birinci, Navaz Şerif’in partisi ise ikinci olmuştur. Buna rağmen Müşerref önce devlet başkanlığı görevini sürdüreceğini açıklamakla beraber, sonra ordunun desteğini kaybederek 18 Ağustos 2008’de devlet başkanlığı görevinden istifa etmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nin diplomatik baskısıyla Pakistan dindar kesime savaş açmıştır. Pakistan’da dindar köyleri Amerikan insansız uçakları ve Pakistan hava kuvvetleri bombalamıştır. Eskiden radikal İslamın merkezi olan medreseler bombalanarak, aşiretler bölgesi kısmen konrtol altına alınmıştır.
Demografi
Pakistan’ın nüfusu 2010’da 170 milyon olarak tahmin ediliyor. Bu nüfus Pakistan’ı dünyanın en büyük 6. devleti yapmakta ve Pakistan nüfus bakımından Brezilya ‘nın gerisinde, Rusya’nın önündedir. Pakistan’ın 1951’de 34 milyon nüfus vardı. Pakistan‘ın nüfus artış 2010’da %1.6 olarak kaydedilmiştir. Güney Pakistan’da nüfusun çoğu İndus Nehri çevresinde yaşar. Nüfus büyüklüğne göre Karaçi Pakistan’ın en büyük kentidir. Ülkenin kuzeyinde nüfus daha çok Lahor, Faysalabad, Rawalpindi, İslamabad, Gujranwala, Gujrat, Jhelum, Sargodha ve Sheikhupura kentlerinin oluşturduğu yay şeklindeki bir alanda yaşar. Pakistan nüfusunun yaklaşık %20 si yoksulluk sınır altında yaşamaktadır. 2006 itibariyle ortalama yaşam süresi kadınlarda 63 , erkeklerde 62 yıl olarak tespit edilmiştir.Sağlık giderleri GSYİH’nın %2’dir (2006). Pakistan 60’dan fazla dilin konuşulduğu bir devlettir. İngilizce resmi dil olup, resmi iş, devlet ve hukuk sözleşmelerinde kullanılır.Urduca ise ulusal dildir. Pencap dili Pencap eyaletinin resmi dilidir ve ayrıca Saraiki dili Pencap eyaletinde büyük oranda konuşulur. Peştuca ise Khyber Pakhtunkhwa eyaletinin, Sindi dili ise Sind ve Beluçistan eyaletlerinin resmi dilidir. Pakistan dünyada müslümanların çoğunlukta olduğu ikinci devlettir ve ayrıca ikinci en büyük Şii nüfusuna sahiptir.
- İslam 173.000.000 (%97) (ağırlıkllı Sunni, %5-20 Şii,ve %2,3 Ahmedi ).
- Hinduizm 3.200.000 (%1,6)
- Hıristiyan 3.800,000 (%1,6)
- Sih 20.000 (%0,001)
Eğitim
Pakistan anayasasına göre ücretsiz eğitim sağlamak devletin sorumluluğundadır. Bağımsız olduğunda Pakistan’da sadece bir üniversite vardı. Pencap Üniversitesi 1882’de Lahor’da kurulmuştur. Pakistanda şu anda 71’i devlet, 59’u özel olmak üzere 130’dan fazla üniversite bulunmaktadır. Pakistan’da 730 teknik ve meslekî kurum bulunmaktadır.Erkek mesleki kurumlarına girmek için minimum nitelik 8. sınıfı tamamlamış olmaktır. 2004 itibariyle Pakistan’da yetişkin nüfusun %46,6 ‘sı okuryazardır. Okuryazarlık erkeklerde %60,6 iken kadınlarda %31,5’tir. Aşiret bölgelerindeki kadınlarda okuma yazma oran cinsiyet farklılığı nedeniyle %3’tür. Pakistan hükümeti 1996’da cehaletin ortadan kalkması ve bütün çocukların okuryazar olması için ülke çapında bir girişim başlattı.
Pakistan’ın bölgeleri<img src="images/stories/pakistan-eyaletler.png" border="0
Pakistan’ın yönetim birimleri
(1) Beluçistan
(2) Kuzeybatı Sınır Eyaleti
(3) Pencap
(4) Sind Eyaleti
(5) İslamabad
(6) Aşiretler Bölgesi
(7) Keşmir
(8) Kuzey Toprakları