Türkiye Selçukluları (Anadolu Selçuklu Devleti)
Kuruluş devri (1077-1204) Büyük Selçuklu Hükümdarı Alparslan’ın oğlu Melikşah, Kutalmışoğlu Süleyman Bey’den Kızılırmak’ın batısındaki topraklan zaptetmesini istemişti. Süleyman Bey, Marmara bölgesine kadar ilerledi ve İznik’i kendisine başkent yaptı. O sıralarda Selçuklu Devleti oldukça zayıflamıştı. Bu sebeple, Melikşah, Anadolu Sultanlığını Süleyman Bey’e verdi. Böylece Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuş oldu.
1077-1086 yılları arasında hükümdarlık yapan Süleyman Bey, Tarsus Anavarza, Misis ve Urfa şehirlerini aldı. Ölümü ile yerine geçen ve 1092-1106 yılları arasında devleti idare eden I. Kılıç Arslan, Birinci Haçlı Ordusu ile mücadele etti ise de (1097) İznik şehrini Haçlılara bırakmak zorunda kaldı. I. Kılıç Arslan’ın 1106’da Habur ırmağında boğulması ile idareyi ele alan ve 1106-1156 yılları arasında hüküm süren I. Mesut devrinde, Anadolu’ya ikinci Haçlı Seferi yapıldı, Ölümü üzerine yerine geçen ve 1156-1192 yılları arasında hükümdarlık yapan II. Kılıç Arslan Bizanslılarla ve Danişmentlilerle savaştı. Bizans İmparatoru Manual Komnemos, Anadolu’ya saldırdı. Ancak II. Kılıç Arslan Miryokefalon geçidinde Bızanslıları yendi (1176). Bundan sonra Üçüncü Haçlı Seferi başladı ise de II. Kılıç Arslan bunu da bertaraf etti ve ülkeyi oğulları arasında paylaştırdı. Bu sebeple ülkede saltanat kavgaları başgösterdi ise de sonuçta 1. Gıyasettin Keyhüsrev’in sultanlığa getirilmesi ile isyaniar sona erdi ve birlik sağlandı. (1204).
1204-1211 yılları arasında devleti idare eden I. Gıyasettin Keyhüsrev, Antalya’yı alarak İznik üzerine yürüdü ise de Alaşehir’i almak için yaptığı savaş sonunda öldürüldü. Yerine geçen ve 1211-1219 yılları arasında hükümdarlık yapan oğlu I. İzzettin Keykavus, Sinop Kalesi ve Kastomonu Yaylasını zaptetti, ölümü üzerine yerine kardeşi I. Alaeddin Kaykubat geçti. Onun devrinde, (1219-1236) devlet en parlak yıllarını yaşadı. Mengüçler ve Saltuklar beyliklerine son verdi. Akdeniz kıyısında e!e geçirdiği kaleye Alâiye adını vererek, burada bir tersane yaptırdı.
I. Alaeddin Keykubat ölmeden önce küçük oğlunu veliaht tayin etti. Ancak sert mizaçlı büyük oğlu II. Giyasettin Keyhüsrev zorla tahta oturdu. Onun devrinde Moğollarla mücadele edildi. 1243’de Kösedağ’da Moğollarla savaşan Selçuklu ordusu geri çekilmek zorunda kaldı. Böylece Moğollar Anadolu’da serbest kaldılar ve büyük katliamlar yaptılar. II. Giyasettin Keyhüsrev’in ölümü ile ülkede taht kavgaları başladı. Ülke ikiye ayrıldı. Doğu sultanlığı IV. Kılıç Arslan’a, Batı sultanlığı II. İzzettin Keykavus’a verildi. Artık Selçuklular iyice zayıflamışlardı ve devamlı olarak Moğolların baskısı altında yaşıyorlardı. Nihayet 1308 yılında İlhanlılar Anadolu Selçuklu Devleti’nin hakimiyetine son verdi.
Selçuklular, sürekli savaşlar yüzünden harap olan şehirleri yeni baştan imar ettiler. Selçuklu mimarı tarzında birçok cami, medrese, kervansaray hamam, köprü inşa ettiler. Konya’da Sahip Ata ile Karatay Medreseleri, İnce Minareli Cami, Kayseri yakınında Sultan Hanı Kervansarayı, Kayşeri’de Çifte Minareli ile Hacı Kılıç camileri Sırçalı Kümbet… Anadolu Selçuklu sanatının en güzel örneklerindendir.