Bilinçdışına itim
Bilinçdışına itim, (Fr. refulment, İng. represion.) gerçekleştirilmesi uygun görülmeyen içgüdüsel isteklerin ya da bunların belli düşünce, imaj ve tasarım kılığına bürünmüş temsilcilerinin bilinçten itilip uzaklaştırılmasını ve daha sonra bilinçte boy göstermesinin önlenmesini sağlayan bir savunu mekanizmasıdır. Geriye itim olarak da bilinir.
Sigmund Freud’a göre, bilinçdışına itimler yaşantıların kendileri değil, anıları üzerinde gerçekleşirler. Ancak, söz konusu istekler gerçeğe dönüştürüldüğünde, daha doğrusu doyurulduğunda karşılaşılacak üzüntü ve pişmanlık duygusundan kaçınılmaktadır. Üzüntü duygusundan kişiyi koruyamayan bilinçdışına itimlere başarısız gözüyle bakılır, örneğin yüceltme sonucu başarıyla gerçekleştirimiş geriye itimler çokluk saptanamaz.Başarısız geriye itim nevrozların oluşumunda önemli rol oynar. Başarısız geriye itimlere özellikle histeride rastlanır ama bunlar diğer nevrozlarda, ayrıca normallerin psikolojisinde de görülür.
Psikanalizin katman modelinde bilinçdışına itim es ile ben’in biliçsiz bölümleri ve üstben arasındaki çatışmada savunma işlevini yerine getirir.
Ekonomik açıdan bakıldığında, bir tasarıma eşlik eden psişik enerji başlangıçta söz konusu tasarımla ilgisiz bir başka tasarım üzerine aktarılır. Örneğin herhangi bir sözcük, mesela “lale” sözcüğü bir insana söylendiğinde onda derin duygular yaratabilir, itilmiş duygularını geri çağırabilir.
Bilinçdışına itilmiş yaşantı malzemesi belli bir içgüdüsel enerjiyle yüklüdür ve bu enerji sürekli olarak doyum peşinde koşar. Öte yandan ben, enerjisinin bir bölümünü harcayarak bilinçdışına itilmiş enerjiyi bulunduğu yerde tutmaya çalışır.
Gözat
- Ben
- Es
- Üstben
- Nevroz
- Yüceltme
- Psikanaliz