Sinaniyye
Türkler arasında en geniş bir sahada yayılan Halvetilik tarikatının önemli kollarından birinin adı. Kurucusu İbrahim b. Abdurrahman el-Haivetî’nin mahlâsı olan Ümmî Sinan’a nisbeten bu adı almıştır. Bursa veya Prizrenli olan Şeyh İbrahim Efendi, devrin önde gelen ulemâsından biri olduğu halde, gördüğü bir rüya üzerine “Ümmî” mahlasını benimsemiştir. Şeyh İzzeddin-i Karamânî’den icâzet alan Ümmî Sinan H.976/1568’de vefat eder. Seyyid Seyfeddin ile Hüsameddin Uşşâkî, yetiştirmiş olduğu müridieri arasında başta gelenlerdendir. Ümmî Sinan kurmuş olduğu Sinâniyye kolundan daha sonra Muslihiyye şubesi doğmuştur.
Sinaniyye Tarikatı, İslam'ın mistik yönlerini vurgulayan bir tarikattır. Kurucusu İbrâhim Ümmî Sinan'ın yaşamı ve öğretileri, tarikatın Anadolu ve Balkanlar'daki yaygınlığıyla birlikte incelenmektedir.
İbrâhim Ümmî Sinan, Bursalı olabileceği düşünülen bir İslam alimi olarak bilinir. İstanbul'da medrese eğitimi aldıktan sonra Karaman'a giden Sinan, Halvetiyye tarikatının bir kolu olan Ahmediyye'nin kurucusu Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin'in öğrencisi oldu. Seyrüsülûk sürecini tamamlayıp tarikat lideri haline geldi. Bir süre Manisa ve Uşak'ta faaliyet gösterdikten sonra İstanbul'a dönerek kendi adını taşıyan bir tekke inşa etti.
Ümmî Sinan'ın tarikatı, onun ölümünden sonra da etkinliğini sürdürdü. Özellikle Ümmî Sinan'ın halifeleri ve torunları tarafından yönetilen tekkelere büyük ilgi gösterildi. İstanbul'daki Şehremini ve Eyüp'teki tekkelere ek olarak, Balkanlar'da da birçok Sinaniyye tekkesi bulunmaktadır. Bu tekkelere özellikle Osmanlı döneminde yoğun ilgi gösterilmiştir.
Sinaniyye Tarikatı'nın ritüelleri ve uygulamaları, diğer tarikatlarla benzerlik gösterir. Zikir, meditasyon ve manevi rehberlik gibi geleneksel Sufi uygulamaları ön plandadır. Ayrıca tarikatın özel giyim ve sembollerle ilişkilendirilen belirgin bir kimliği vardır.
Bugün, Sinaniyye Tarikatı'nın etkisi azalmış olsa da, geçmişte Anadolu ve Balkanlar'da derin bir etki bıraktığı bilinmektedir. Ümmî Sinan'ın öğretileri ve tarikat geleneği, İslam'ın mistik boyutlarına olan ilgiyi yansıtır ve bu coğrafyalarda kültürel ve dini bir miras olarak yaşamaya devam eder.