Tefsîr (ar. i.)
Yorum. Çeşitli ilmi ve felsefi eserlerin şerhi.
Istılâhî manâda tefsir: Kur’ân-ı Kerîm’in şerhi ve izahı demektir. Kur’ân lâfıziarının manâlarındaki kapalılığı giderek Allah’ın muradını iyice açıklayan eserleri ve bununla ilgili ilmi ifade eder.
Tefsir ilminin tarifi: Tefsir, Allah’ın kasdettiği manâyı, insanın anlıyabileceği ölçüde izah eden ilimdir.
Konusu: Allah Tealâ’nın kelâmıdır. Yani Kur’ân-ı Kerîm’in mukaddes âyetleridir. Zira tefsir, bu âyetlerin özelliklerinden, ihtiva ettiği hakikatlerden, işaretlerden ve derin nüktelerden bahseder.
Gayesi: ¡nsanların dinî ihtiyaçlarını tatmin etmek ve kolaylaştırmakla dünya ve âhiret esenliğini temin etmektir. Çünkü insanlığın kurtuiuşu Kur’ân-ı Kerîm iledir. Tefsir vasıtasıyle onun hakikati eri güzelce anlaşılır. Böyiece inanlar dinî, ahlâkî ve toplumsal birçok gerçek bilgilere kavuşurlar.
Kur’ân-ı Kerim’deki bazı âyetler, diğer bazılarının tefsiri durumundadır. Bunun bir âyetin tefsirini önce Kur’ân’da aramalıdır. Daha sonra kendisine inmesi nedeniyle Kur’ân’ı en iyi anlayan ve tefsir eden Hz.Muhammed (s.a.v.)’in ve sahabenin sözlerinde aramalıdır. Bu şekilde, nakle dayanılarak yapılan tefsirlere “rivayet tefsirleri” denir. Kur’ân-ı Kerîm’i tefsir etmek isteyen bir kişinin hadîs, fıkıh, nüzul sebepleri, nasih mensuh, fıkıh usulü, kıraat, belâğât ilimlerine ve Arab gramerine vakıf olması gerekir. Bu ilimlerle mücehhez olan bir âlimin, kendi dirâyeti ile Kur’ân’ı tefsîr etmesine de “dirâyet tefsiri” denir. Ancak bu tefsirlerde rivayet tamamıyle terkedilmiş değildir.