Tercüme-i Hâl
Hal tercümesi, biyografi türünde bir metindir. Bu türdeki metinler, bir kişinin yaşamını, çalışmalarını, fikirlerini, edebi, siyasi veya sanatsal faaliyetlerini ele alarak anlatır. Genellikle makale hacminde ya da ayrı bir kitap olarak kaleme alınır. Hal tercümelerinde, olayların anlatımında objektiflik, yazımında açıklık ve sadelik gibi önemli noktalara dikkat edilir.
İslam tarihinde, hal tercümelerinin ilk örneklerini Hz. Peygamber'in hayatını anlatan siyer kitapları oluşturur. İbn İshak'ın yazdığı ancak günümüze ulaşmayan ilk siyer kitabından sonra, İbn Hişam'ın Hz. Muhammed'in hayatını, mücadelesini ve savaşlarını anlatan eseri önemli bir hal tercümesi olarak kabul edilir. Daha sonra sahabe, tabiin, tebe-i tabiin, mezhep imamları, çeşitli tarikat liderleri ve veliler hakkında da hal tercümeleri yazılmıştır. İslam tarihinde bu tür tercümeler genellikle "tabakat" adı altında toplanır.
Osmanlı İmparatorluğu'nda, hal tercümeleri yazıcılığı 15. yüzyılda başlamıştır ve 16.-17. yüzyıllarda doruk noktasına ulaşmıştır. Bu dönemde, tezkire, menakıb, vefayat, sefine, tuhfe, hadika, fihrist silsilenâme ve gazavatname gibi çeşitli türlerde hal tercümeleri yazılmıştır. Bugün, çeşitli dönemlerdeki edebi ve sanatsal figürler hakkında bilgi almak için başvurulan hal tercümeleri bulunmaktadır. Önemli örnekler arasında Gelibolu Mustafa Ali'nin "Menâkıb-ı Hünerverân", Aşık Çelebi'nin "Tezkire-i Şuara" gibi eserler yer alır.