Afrodit ya da Aphrodite (Yunanca Ἀφροδίτη) Yunan mitolojisinde aşk ve güzellik tanrıçası. Roma mitolojisindeki ismi Venüs’tür.
Afrodit’in doğumu üzerine iki efsane vardır. Homeros tanrıçanın Zeus ile Okenos kızı Dione’den doğduğunu söylerken, Hesiodos Theogonia’da bu tanrıçanın denizin köpüklü dalgalarından doğduğunu söyler. Kronos, kral babası Uranos‘u devirirken, bir orakla babasının cinsel organı keser. Kesilen organ denize düşer ve oluşan köpüklerden Afrodit doğar.
Aphrodite altın sıfatıyla çoğu yerde karşımıza çıkar. Tanrıça için çoğunlukla kulanılan sıfatlar işveli, cilveli ve gönül alıcıdır. Sevgiyi, sevişmeyi simgeleyen tanrıça, çoğu yerde oğlu Eros ile görünmektedir. Ancak Eros Hesiodos’a göre oğlu değildir ve Afrodit’in alayına daha sonra katılmıştır. Bunun yanı sıra tanrıçanın alayında güzelliği, zerafeti ve bereketi simgeleyen Kharitler, Horalar ve Hymenaios yer almaktadır.
Ailesi
Afrodit ölümlü ve tanrı bir çok kişiyle birlikte olduysada, sadece tanrı Hephaistos ile evlenmiştir. İstemeyerek yaptığı bu evlilik boyunca tanrıça kocasını Ares ile aldatır. Diğer önemli tanrı sevgilisi ise Hermes’tir. Bu birlikteliğinde Hermaphroditos doğar. Bunun yanı sıra Adonis ve Ankhises ile ilişkileri vardır. Anknises’ten olan çocuğu Aeneas ve diğer tanrı çocuğu Eros en ünlü çocuklarıdır.
Mitoloji
Troya
- Kaz Dağı’ndaki üç güzeller efsanesinde Paris tarafından seçilen tanrıçadır. Paris’e Troya Savaşında yardım eder.
- Tanrı Ares’in Troyalılar yanında çarpışmasını sağlar. Kendide çarpışmalar sırasında yaralanan kadar Troyalılara yardım eder.
- Ankhsises ile birlikteliğinden Aeneas doğmuştur. Tanrıça Aeneas’ı Troya Savaşında ve İtalya’ya olan yolcuğu boyunca korur.
Diğerleri
- Kendine ibadet etmeyen Limnili insanları cezalandırmak için kocalarını eşlerinden iğrendirir. Eşleride adadaki tüm erkekleri öldürür.
- Tanrıça Eos’a sürekli aşık olma cezası verir.
- Oğlu Eros’un sevgilisi Psykhe’yi oğlundan uzaklaştırmaya çalışır.
Tanrıçanın en eski tapınma merkezleri Çuha Adası (Kythira veya Kythera) ve Kıbrıs adasında bulunmaktadır. Hesiodos’un şu dizeleri buna kaynaktır;
“Dalgalı denize atar atmaz onları
Gittiler engine doğru uzun zaman.
Ak köpükler çıkıyordu tanrısal uzuvdan:
Bir kız türeyiverdi, bu ak köpükten.
Önce kutsal Kythera’ya uğradı bu kız,
Oradan da denizle çevrili Kıbrıs’a gitti
Orada karaya çıktı güzeller güzeli tanrıça,
Yürüdükçe yeşil çimenler fışkırıyordu
Narin ayaklarının bastığı yerden.
Aphrodite dediler ona tanrılar ve insanlar,
Bir köpükten doğmuş olduğu için”
Tanrıçanın en eski kült merkezlerinin yunan ana karasında bulunmayışı ve tanrıçanın, ilk Zeus kuşağından sonra ortaya çıkan bir tanrıça olması, bu inancın aslen yunan olup olmadığı ile ilgili kuşkular ortaya çıkarmaktadır. Kimi görüşler Afrodit kültünün, Yakındoğu tanrıçaları İştar ve İnanna kültlerinin Fenikeliler aracılıyla Yunan uygarlığına taşınmasıyla doğdunu savunur.
Türkiye
Troya Savaşında da Troyalıların yanında yer alan Afrodit, Anadoluda sevilen bir tanrıçadır. En önemli ibadet merkezi adı verdiği kent Afrodisias’tadır. Diğer bazı önemli yerler;
- Abidos
- Antandros
- Knidos, ünlü “Knidos Afroditi” bulunduğu kent
- Sard