Araban, Türk mûsikisinde bir makam.
İki değişik dizisi olduğu için iki şekilde tarif edilir:
1) Neva perdesi üzerindeki bayâti makamı seyrine uşşak dörtlüsü.
2) Neva perdesi üzerindeki hicaz beşlisine uşşak dörtlüsü ilâvesinden meydana gelir. Her iki dizinin de güçlüleri gerdaniye ve neva perdeleri, durağı dügâh perdesidir. Seyri inicidir.
Araban makamı Türk mûsikisinde az kullanılmıştır. İkinci tür arabanla dizisi aynı. fakat seyri değişik olan karcığar makamı ile bayatî-araban ve araban-kürdî birleşik makamları ise arabandan çok daha fazla kullanılmışlardır. Araban makamının her iki dizisine örnek olarak Neyzen İsmail Dede’nin ağır düyek usulünde, Kâtib Çelebi’nin berefşan usulündeki peşrevleriyle Ahmed Avni Konuk Bey’in lenk fahte usulündeki “Ey nevnihâl-i işve aşkınla kârım efgân” mısrası ile başlayan nakış ikinci bestesi gösterilebilir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi