Tiroit bezi, tiroit ya da kalkan bezi, yutağın altında, boynun ön ve yanlarını saran çok damarlı iç salgı bezi.
Yapısı
Soluk borusunun yanlarında bulunan iki lobunu, soluk borusu önünden geçen bir bölüm birleştirir. İçinde koloid bir madde bulunan keseciklerden oluşur. Her iki lobun içinde paratiroid bezi bulunur. Normal ağırlığı insanda 20-40 gr’dır. Tiroid bezi, iyot ve tirozinden tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) yaparak, kana tiroid hormonunu salgılar. Tiroid bezi, diğer iç salgı bezleriyle ilişkili olarak etkinlik gösterir. Çalışması özellikle hipofizin salgıladığı uyarıcı tireotrop hormonunun (TSH)etkisine bağlıdır.
Az hormon salgılaması
Tiroid bezinin az hormon salgılamasından dolayı metabolizma yavaşlar, yorgunluk olur, deride kuruluk görülür. Eğer bu hormon erken yaşta az salgılanırsa cücelik ve zihinsel özürlülük görülür, büyüme ve gelişme tam oluşmaz. Bunun sonucunda tiroit hormonun az salgılanması meydana gelir.
Çalışması
- Az çalışması: Tiroid bezinin gereğinden az çalışması (hipotiroidizm), iltihaplanmalar, kireçlenmeler, kolloid şişkinliği (guatr) gibi bozukluklar sonucu ortaya çıkar ve miksödem ve kreten hastalığına neden olabilir.
- Aşırı çalışması: Tiroid bezinin aşırı çalışması (hipertiroidizm), parankimanın (özek doku) şişmesi sonucu olur ve Basedow, Plummer hastalıklarını yapar.
Salgının işlevinde değişiklik olmaksızın da iyotsuzluk ya da iyot azlığı neticesi ortaya çıkan basit şişlikler; adenomlar (bez urları), kistler, kanser ortaya çıkabilir.
Paratiroit bezi, tiroidin arkasında mercimek şeklinde 4 tane küçük bezdir. Her bir bez ince kapsüle sarılmıştır. Paratiroid bezlerden salgılanan hormona parat hormon denir. Parathormon protein yapısındadır. Bu hormonun görevi, kemiklerden kana kalsiyum geçişini ayarlayarak kanın kalsiyum iyonu seviyesini sabit tutmaktır.