Tümör nekrozu faktörü (TNF) (tumor necrosis factor), birçok hücre tipi tarafından salgılanan ve kanserli hücrelerin yıkımını sağlayan bir sitokindir. 185 amino asitlik bir glikoprotein hormonudur, ancak bazı hücreler daha uzun veya daha kısa izoformlarını salgılayabilir. İnsanlarda 7. kromozomda kodlanır. İki formu bulunmaktadır:
- 1. TNF alfa (TNFα, kaşektin/kaşeksin; cachectin/cachexin)
- 2. TNF beta (TNFβ, lenfotoksin; lymphotoxin)
İki tipi kodlayan genler de MHC’de bulunmaktadır. TNFα, makrofajlar ve bazı diğer hücreler tarafından üretilir. TNFβ ise T hücre lenfositleri tarafından üretilir.
İşlevleri
İnterlökin-1 (İL-1; interleukin-1, IL-1) ile birçok özellik paylaşmaktadır. TNF, IL-1 ile birlikte veya ayrı ayrı sistemik enflamasyonu tetiklemekte ve bununla ilgili belirtilerin (örn., ateş) ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Gram-negatif bakterilerin hücre duvarı yapısında bulunan ve aynı zamanda bir endotoksin olan lipopolisakkarid (LPS; lipopolysaccharide), TNFα üretimini tetikler. Ayrıca, nötrofil ve monositler için kemotaktiktir ve nötrofil aktivitesini arttırır. TNF’nin lokal olarak konsantrasyonunun artması, bakteriyel enfeksiyonlarla ilişkili olan belirtilere sebep olur (septik şok, ateş, kas ağrısı, uyuşukluk, baş ağrısı, mide bulantısı ve enflamasyon).
Hipotalamusta:
- Kortikotropin salgılatıcı hormon, (corticotropin releasing hormone, CRH) salınımını uyararak hipotalamus-hipofiz-adrenal aksını uyarır.
- İştahı baskılar.
- Ateşe sebep olur.
Karaciğerde:
- Akut faz yanıtını uyarır ve kanda C-reaktif proteinin artmasına neden olur.
- Nötrofilleri çeker ve migrasyon için endotelyum hücrelerine yapışmalarına yardım eder.
Makrofajlarda:
- Fagositozu ve IL-1 (interlökin-1; interleukin-1), oksidanlar, enflamasyon lipidleri ve prostaglandin E2 üretimini uyarır.
Diğer hücrelerde:
- İnsülin direncini arttırır.