Bayatî-Araban,Türk mûsikîsinde bir birleşik makam.
Terkip edeni bilinmemekle beraber dört buçuk asırdan beri kullanıldığı tahmin edilmektedir. III. Selim ekolü bestekârlarından Hacı Sâdullah Ağa tarafından canlandırılmıştır. İkinci tür araban dizisinin {bk. araban) bayatî makamı çeş-nisiyle karar vermesinden ibarettir.
Büyük formlu klasik eserlerde neva perdesi üzerindeki hicaz beşlisi, çargâh perdesi yerine nîm hicaz perdesinin yeden olarak gösterilmesi suretiyle zen-gûleli şekilde kullanılmıştır. Donanımına karar kalıbının arızası olan segah bemolü konur. Ancak donanımında karcığar makamı arızalarının gösterildiği, karar perdelerinin ise ezgi içinde kullanıldığı bayatî-araban eserlerin de çoğunlukta olduğunu belirtmek gerekir. Güçlüleri sırasıyla muhayyer, gerdaniye ve neva perdeleri, durağı dügâh perdesidir. Meyan geçkileri genellikle muhayyer, acem, arazbar veya tiz durakta sabâ makamlarına yapılır. Bütün birleşik makamlar gibi inici seyir gösterir.
Karcığar makamına oranla daha parlak, neşeli ve geniş imkâniı bir makam olan bayatî-arabana örnek olarak Gazi Giray Han’ın muhammes, Ulvi Erguner’in devr-i kebîr usulündeki peşrevleri, Şehzade Seyfeddin Efendi ve Muhiddin Erev’in saz semaileri ile Hacı Sâdullah Ağa’nın iki beste, iki semaiden müteşekkil klasik faslı gösterilebilir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi