Beste Nedir, Ne Demek, Türk Müziğinde Anlamı/Anlamları

Beste,Türk mûsikisinde bir terim ve bir formun adı.

Farsça “bağlanmış, bağlı” anlamlarına gelen beste kelimesi Türk mûsikisinde şu mânalarda kullanılmıştır:

a- Kompo­zisyon. Küçük veya büyük formdaki her türlü saz eseri yahut sözlü eser, yani her mûsiki parçası bir bestedir,

b- Kelime bestenigâr. beste-hisar ve beste – İsfa­han makamları gibi bazı birleşik makam­ların adlandırılmasında makam ismi ola­rak kullanılmıştır,

c- Türk mûsikisinde bir form adı olarak beste, din dışı sözlü eserlerin büyük formdaki en önemli ter­tiplerinden birinin özel adıdır. Güfte ola­rak divan edebiyatının gazel tarzındaki manzumelerinden seçilen iki beytin usu­lüne uygun olarak bestelenmesine mey­dana gelir. 1, 2, 4. mısralara “zemin”, 3. mısraa da “meyan” adı verilir. Her mıs­raın melodisinin sonunda bir terennüm yer aiır. Bestelerin mısra ve onu takip eden terennümden ibaret her bölümü­ne “hâne” adı verilir. Bir bestede ekse­riya dört hâne bulunur. Bestelerde da­ha çok büyük usuller kullanılmıştır. Usul­leri nisbeten ağır olanlara “birinci bes­te”, bunlara göre daha yürük olanlara da “ikinci beste” denir. Besteler yapı ba­kımından ayrıca “murabba beste” ve “na­kış beste” olmak üzere ikiye ayrılır.

Her ikisi de dört mısradan meydana geldiği halde terennüm her mısraın so­nunda bulunursa buna murabba beste denir. Bu mânada sadece murabba keli­mesi de kullanılmaktadır. Murabba bes­telerin yapı şeması şöyledir:

1- mısra (zemin) + terennüm = 1. hâne;

2- mısra (zemin) + terennüm =2. hâne;

3- mısra (meyan) + terennüm = 3. hâne;

4- mısra (zemin) + terennüm = 4. hâne.

1. haneye zeminhâne, 2 ve 4. haneye nakarathâne, 3. haneye meyanhâne (mi-yanhâne) adı verilir. Birinci, ikinci ve dör­düncü mısralarda melodik yapı aynıdır. Makam geçkileri sebebiyle farklı bir me­lodik yapıya sahip bulunan üçüncü mıs­ra çok sanatlıdır. Üçüncü mısraı takip eden terennüm de çok defa diğer teren­nümlerden farklıdır. Bu arada çok az sa­yıda terennümsüz bestelerin bulunduğu­nu da belirtmek gerekir. Murabba bes­telerde simetrik yapı çok Önemlidir.

Beste iki haneli ise yani iki mısradan sonra terennüm geliyorsa bu çeşit bes­telere “nakış beste” denir. Nakış beste­lerde yapı genellikle, 1. mısra + 2. mıs­ra + terennüm; 3. mısra +” 4. mısra + te­rennüm şeklindedir. Ancak bazı nakış bestelerde yapı farklılıkları görülebilmek­tedir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi