Bustânü’l-‘ârifîn,Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin (ö. 373/983) ibadet, zühd ve ahlâka dair eseri.
Tarikatların teşekkülünden önceki zühdî tasavvuf döneminde yazılmış olan eser genellikle fıkhî ve ahlâkî konuları içermektedir. Müellif eserin önsözünde halkın ve aydınların bilmesi gereken konuları bir araya getirdiğini, bu bilgileri birçok kitaptan derlediğini, delile muhtaç olan meseleleri Kitap, Sünnet ve ulemânın fikirlerine dayanarak açıkladığını belirtmektedir.
Kâtib Çelebi’nin 150 bölüm olduğunu belirttiği, ancak matbu nüshalarında 159 bölüm olduğu görülen eserin ilk on yedi bölümü eğitim ve öğretimle fetva, hadis rivayeti, vaaz, münazara ve kadılık gibi konulara dairdir. Sonraki dört bölüm tefsirle ilgili konulardan oluşur. Daha sonra ise şiir ve rüyanın şer! hükümleri, giyim, yeme içme ve uyku âdabı, alışveriş, evlenme, çalışma ve ibadet gibi fıkhî ve ahlâkî konularla günlük hayatın çeşitli meselelerine dair görüşler yer almaktadır. Müellif her bölümde önce konu ile ilgili fıkhî hükmü belirtmekte, sonra bu hükümlerin Kur’an ve Sünnetteki delillerini göstererek sahabe, tabiîn ve âlimlerin görüşlerine yer vermektedir; fıkhî meselelerin çözümünde ise Hanefî fıkhını esas almaktadır. Semerkandî’nin Tenbîhü’l-ğoîilîn adlı eseri gibi Bustânü’l-‘ârifîn de daha çok vaaz ve nasihat üslubuyla yazılmış olup tasavvuf ve tarikat muhitinden ziyade medrese ve vaaz çevrelerinde okunagelmiştir. Müellif, burada naklettiği bazı mevzu hadisler sebebiyle hadisçiler tarafından tenkit edilmiştir.
Bustânü’l-‘ârifîn’m İstanbul kütüphanelerinde pek çok yazma nüshası bulunmaktadır. Bunların içinde en eskisi, 557’de (1162) istinsah edilmiş olan Süleymaniye Kütüphanesindeki nüshadır. Eser müstakil olarak ve Tenbîhul-ğâfilîn ile birlikte birçok defa basılmıştır. Her iki eser bir arada Abdülkadir Akçiçek tarafından Türkçe’ye tercüme edilmiştir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi