Cubbe/Cübbe
Fıkıh. Hz. Peygamber’in Tebük Gazvesi sırasında Şam (veya Rum) cübbesi giydiğine dair hadisler ve bazı folklorik bilgiler, cübbenin Asr-ı saâdet’te de bugün Ortadoğu diye adlandırılan bölgedeki halkların ortak giysisi olduğunu göstermektedir. Hatta diğer bazı hadislere dayanarak cübbenin, tarihin eski dönemlerinden beri bölge halkının kullanageldiği bir elbise türü olduğunu söylemek mümkündür. Halkın örfüne uyarak gerek nübüvvetten önce gerekse sonra cübbe giyen Hz. Peygamber’in bunu diğer elbiselerden üstün tuttuğuna dair herhangi bir bilgi yoktur. Aksine en sevdiği elbisenin, bugün cellâbe denilen bir çeşit gömlek (kamîs) olduğu rivayet edilmektedir. Kaynaklar, Hz. Peygamberin günlük hayatta kullandıklarından başka sadece savaşa giderken giydiği üç özel cübbeye sahip olduğunu kaydeder. Savaşlardan birinde giydiği cübbesini şehid bir sahâbîyi kefenlemekte kullandığı da olmuştur.
Çeşitli rivayetlerden anlaşıldığına göre Hz. Peygamber’in cübbeleri genellikle keten, pamuklu ve yünlü kumaşlardandı. Bir defasında koyun yününden mamul bir cübbe giymiş, ancak terlediğinde kötü koku yaydığı için bir daha giymemek üzere çıkarmıştır. Yakalan, cepleri ve yenleri dîbâc (bir çeşit ince ipekli kumaş, dîbâ) şeritlerle süslü cübbeler de giymiştir ki vefatından sonra bunlardan biri önce Hz. Âişe’nin, sonra da Hz. Esmâ’nın yanında muhafaza edilmiştir. Ayrıca erkeklerin saf ipek elbiseler giymesini yasaklamakla birlikte Dûmetülcendel Hükümdarı Ükeydir’in gönderdiği ipek karışımı bir kumaştan (sündüs) mamul bir cübbeyi giydiği de bilinmektedir. Kendişine gelen ipek bir cübbeyi, satıp parasından faydalanması için Hz. Ömer’e vermesi, ipek erkek elbiselerinin dinen alım satıma konu teşkil eden (mütekavvim) mal olduğunu ve dolayısıyla ticaretinin yapılabileceğini göstermektedir. Hz. Peygamber’in, giyeceklerde en sevdiği rengin beyaz olması ve ashabına da beyazı tavsiye etmesine karşılık, yeşü ve kırmızı gibi çeşitli renklerde cübbeler giydiği de rivayet edilmektedir.
Elbise eteklerinin kısa, yenlerinin ise dar tutulmasına dair umumi emirler cübbeler için de geçerlidir. Bizzat Hz. Peygamber’in, kollarını sıvayamayacak kadar dar yenli yünlü bir Şam cübbesi giydiği hadislerle sabittir.Hz. Peygamber’in cübbeli olmaya özen gösterdiğine veya ashabına bu yönde tavsiyede bulunduğuna dair kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamakla birlikte İslâm tarihi boyunca müslümanlar bütün vücudu örten kullanışlı bir dış giysi olması sebebiyle günlük hayatlarında ve özellikle namazlarda cübbeye önem vermişlerdir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi