Esrarname-Attar Kitabı, Konusu, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Esrarnâme. Ferîdüddin Attâr’ın (ö. 618/1221) tasavvufî mesnevisi.

Bazı tasavvufî ilkeleri hikâye ve efsa­neler yardımıyla açıklamak üzere kale­me alınmış olup Attâr’ın ilk mesnevile-rindendir. Bir rivayete göre Mevlânâ babası ile birlikte Nîşâbur’da Attâr’la gö­rüştüğünde Attâr ona Esrarnâmeyi hediye etmiş, Mevlânâ da Mesnevi’sinde bu eserden geniş ölçü­de faydalanmıştır. Tasavvuf ilkelerini “usûl” olarak adlandıran Attâr, yirmi al­tı bölümden oluşan eserinin her bölü­münde usûlün birini (asi) açıklar. Tevhid-le ilgili birinci bolümde insanın toprak­tan yaratılışı, Hz. îsâ’nın ve diğer pey­gamberlerin doğuşu anlatılır. Ayrıca can­lı cansız her şeyin iradesinin Allah’ın elin­de bulunduğu, ibadetin âhiret yolunun azığı olduğu ifade edilir. Peygamberle­rin methine ayrılan ikinci bölümde mi’rac olayı ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Bu bölüm, şairin Hz. Peygamber-den şefaat dilemesiyle son bulur. Üçün­cü bölümde ashabın faziletleri söz ko­nusu edilir. Bundan sonraki bölümlerde tasavvufî meselelerden, bu yolun güçlük­lerinden, dünyanın değersizliğinden, dün­ya ve âhiret mutluluğu için ilim, amel ve müşâhedenin gerekliliğinden bah­sedilir. Bunları insanın, cansız varlıkla­rın ve bitkilerin gelişme devrelerinin an­latılması takip eder. Bütün bu bölüm­lerde doksan dokuz hikâye ve efsane yer alır. Attâr bu eserinde âyet ve hadişlerin yanı sıra tıp ve astronomi te­rimlerine de yer vermiştir.

Dünya kütüphanelerinde çeşitli yaz­ma nüshaları bulunan Esrârnâme iki defa basılmış, son olarak Sâdık Gev­herin tarafından Türkiye’deki yazmala­rına dayanılarak yeniden yayımlanmıştır.

Esrârnâme’nin, XV. yüzyıl şairlerinden Ahmedî’ye ait olduğu kabul edilen Türk­çe tercümesinin Akkoyunlular devrinde Tebriz’de yaşayan aynı adlı bir başka şair tarafından yapıldığı tesbit edilmiştir.

TDV İslam Ansiklopedisi

Daha yeni Daha eski