Eviç Makamı/Perdesi Nedir, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Eviç. Türk mûsikisinde bir perde ve birleşik makam.

Eviç (eve) Perdesi. Türk mûsikisinde portenin, sol anahtarına göre üstten bi­rinci çizgisi üzerine yazılan bakiye diyezli fa notasının adıdır.

Eviç Makamı. Türk mûsikisinin en es­ki makamlarındandır. Dizisi, eviç perdesindeki eksik segah beşlisine nevada rast beşlisinin, yerinde uşşak makamı dizisi­nin ve ırak perdesindeki eksik segah beş­lisinin eklenmesinden meydana gelmiş­tir. Bu da ırak makamı dizisinin inici şek­lidir. Makam inici olduğu için ırak per­desindeki segah beşlisinin üst simetriği durumunda olan eviç perdesindeki se­gah beşlisi ile seyre başlanır. Bu beşli özellikle çıkıcı nağmelerde bazan eksik ferahnak beşlisine de dönüşür. Nota ya­zımında donanımına si koma bemolü ve fa bakiye diyezi konur, gerekli değişik­likler ise eser içerisinde gösterilir. Ma­kamın birinci derecede güçlüsü eviç per-desidir ve bu perdede segah çeşnisiyle yarım karar yapılır. Uşşak dizisinin ka­rar perdesi olan dügâh ise makamın ikinci derecede güçlüsüdür. Eviç maka­mının durağı ırak perdesi olup dizileri­nin şematik gösterilişi şöyledir:

Eviç makamı seyrinde, fazla ısrar edil­meksizin nevada rastlı ve bûselikli, nîm hicazda hicazlı kalışlar yapılabilir. Ancak orta seyir alanındaki uşşak dizisinin ka­rar perdesi ve ikinci derecede güçlü olan dügâhtaki uşşaklı kalış, bu makamın ka­rakteristik nağmelerini teşkil etmesi ba­kımından önemlidir.

Eviç makamı ile bestelenmiş birçok eser arasında Tanbûrî Ali Efendi’nin devr-i kebîr usulünde peşrevi, Ebûbekir Ağa’nın zencir usulünde, “Ziyâ-yı mihr edip neşve-i hicâb sana” mısraı ile baş­layan bestesi, Hammâmîzâde İsmail De­de Efendi’nin ağır aksak usulünde, “Bül­bül-âsâ rûz u şeb kârım neva” mısraı ile başlayan şarkısı ve Muallim İsmail Hak­kı Bey’in devr-i hindî usulünde, “Kulla­rında yok sana lâyık meta” mısraı ile başlayan ramazan ilâhisi örnek olarak verilebilir.

TDV İslam Ansiklopedisi

Daha yeni Daha eski