Ferahfeza. Türk mûsikisinde, bir birleşik makam.
Ünlü musikişinas Vardakosta Ahmet Ağa tarafından terkip edilmiştir. Dizisi iki türlü elde edilebilmektedir. Birinci şekilde, acem makamı dizilerine acemaşiran perdesindeki çargâh dizisinin ve yegâh perdesindeki buselik dizisinin eklenmesiyle elde edilir. İkinci şekilde ise yerindeki acem-aşiran makamı dizisine yegâh perdesindeki buselik dizisinin eklenmesinden meydana gelir. İkinci çeşit ferahfezada tiz durak acem perdesinden seyre başlanacağından bu bölgede bir seyir alanına ihtiyaç vardır. Giriş seyrindeki bu bölgeyi temin etmek için acemmetrik olarak tiz durak acem perdesine aynen göçürülür. Böylece aynı zamanda makamın genişleme alanı da teşkil edilmiş olur. Bu İkinci çeşit ferahfeza birincisine göre daha fazla kullanılmıştır.
Nota yazımında donanımına si küçük mücennep bemolü yazılır, gerekli değişiklikler ise eser içerisinde gösterilir. Yedeni, kabanım hicaz perdesi (bakiye diyezli do) dir. Makamın güçlüsü tiz durak acem perdesi olup bu perdede çargâh çeşnisiyle yarım karar yapılır. İnici bir seyir takip eden makamın durağı yegâh perdesidir.
Ferahfeza makamı seyri sırasında, zaman zaman neva perdesindeki buselik beşlisiyle yapılan asma kararlar oldukça ilgi çekicidir. Zira ferahfeza makamının içinde yer alan acem-aşiran makamı dizisinde yapılan nevada buselik geçkisi, Batı mûsikisindeki majör-minör ilişkisi çerçevesinde fa majörün ilgili minörü olan re minöre yapılan geçki gibidir. Bu durum, majör-minör arasındaki münasebet konusunda bilgileri olmadığı halde Türk mûsikisi bestekârlarının deha ve sezgileriyle mûsikinin tabii kanunlarını başarıyla uyguladıklarının açık bir delilidir.
Ferahfeza makamı seyri esnasında zaman zaman, acem-aşiran dizisinin ikinci derecede güçlüsü olan çargâhta buselik perdesi yeden olarak kullanılmak suretiyle yapılan çârgâhlı asma kararlar da son derece önemlidir. Makamın diğer asma karar perdeleri ise nevada bûse-likli ve hicazlı. çargâhta nikrizli. segahta segâhlı veya ferahnâklı, dügâh perdesinde de uşşaklı, kürdîli ve hicazlı kalışlardır. Diğer taraftan çargâh çeşnisiyle asma karar yapılan acem-aşiran perde vardır. Çünkü bu perdedeki belirgin kararlar ve dolayısıyla acem-aşiran dizisinin varlığı ferahfeza makamını sultâ-nîyegâh makamından ayıran özelliklerdendir.
Ferahfeza makamına örnek olarak Zeki Mehmed Ağa ve Tanbûrî Cemil Bey’in muhammes usulündeki peşrevleri, Hammâmîzâde İsmail Dede Efendinin Mevlevi âyiniyle fırengî fer” usulünde, “Ey kaşı keman tîr-i müjen canıma geçti” mısraı ile başlayan ikinci bestesi, Mehmet Rakım Elkutlu’nun, “Nâzında senin özlediğim eski cefâ yok” mısraı ile başlayan semaisi ve Şehzade Seyfeddin Efendi’nin düyek usulünde, “Halâs et kalbimiz hubb-i sivâdan” mısraı ile başlayan ilâhisi verilebilir.