Güzelce Mahmud Paşa Çeşmesi. İstanbul’un Eminönü ilçesinde XVII. yüzyıla ait meydan çeşmesi.
Mahmutpaşa mahallesinde. Mahmud Paşa Külliyesi’nin yakınındaki Yanık Saraylar, Mengene ve Bezciler sokaklarının kavşağında yer alan küçük meydanda olup Vezir Güzelce Mahmud Paşa (ö. 1606) tarafından yaptırılmış tek yüzlü bir çeşmedir. Sol yanına yerleştirilen, II. Osman dönemi Bâbüssaâde ağalarından Mısrî Osman Ağa’ya ait 1031 (1622) tarihti onarım kitabesinden dolayı Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi adıyla da anılır. Eserin, yakınındaki Mahmud Paşa Külliyesi’nin banisi. Fâtih Sultan Mehmed devri ricalinden Sadrazam Mahmud Paşa (ö. 1474) tarafından yaptırılmış ve inşa kitabesinin sonradan konulmuş olduğu ileri sürülmekteyse de kitabenin, “Çünki devletle cülus eyledi Sultan Ahmed” şeklindeki ilk mısraında adı geçen hükümdarın, çeşmenin inşa tarihinden iki yıl kadar önce 1603’te tahta çıkan I. Ahmed olduğu açıktır. Ayrıca 7-10. mısralarda aktarılan bazı ayrıntıların yardımıyla da kitabede adı geçen Mahmud Paşa, Fâtih dönemindeki Mahmud Paşa’dan ayırt edilebilmektedir.
Kesme küfeki taşı cephenin ekseninde sivri kemerli bir niş, kemerin üzerinde de son mısraı ebcedle 1014 (1605) tarihini veren mermer inşa kitabesi bulunmaktadır. Bülbülî mahlaslı bir şairin on dört mısradan meydana gelen sülüs hatlı kitabe manzumesi on dört kartuşa taksim edilmiş ve bunların altına iki kartuş daha eklenerek sağdakine “Maşallah”, soldakine de “Tamir 19 Safer sene 1170″(13 Kasım 1756) ibareleri yerleştirilmiştir. Bu durum, söz konusu onarım sırasında kitabenin bütünüyle yenilendiğini göstermektedir. Kitabeyi taçlandıran beyzî madalyonun içindeki Abdülmecid tuğrası da çeşmenin bu hükümdar döneminde (1839-1861) bir daha onarıldığına işaret etmektedir. Sivri kemerli nişi yanlardan kuşatan ve normalde kitabeyi de yukarıdan kavraması gereken silme çerçevenin kitabenin bitiminde kesintiye uğraması, bu hizadan itibaren kesme taş örgünün yerini tuğla örgüye terketmesi ve aynca nişin içindeki kaş kemerli iki maşrapalığın arasına ampir üslûbunda dikdörtgen bir ayna taşı yerleştirilmesi bu son onarıma ait olmalıdır.
TDV İslâm Ansiklopedisi