Habis Ne Demek, Nedir, Kuran'da Habis Kelime Anlamı, Hakkında Bilgi

Habîs. Pis, iğrenç veya zararlı olduğu için insan tabiatının hoşlanmadığı, aklın ve dînin benimsemediği şeyler hakkında kullanılan bir Kur’an tabiri.

Hubs (habaset) kökünden gelen habis kelimesi, genellikle “değersiz ve bayağı oluşu sebebiyle hoşa gitmeyen somut veya soyut varlık, durum” şeklinde tarif edilmiştir (Râgıb el-Isfahânî, el-Müfredât, “hbş” md). Bu genel anlamdan hareket­le kelime kötü insan, kötü evlât, şer, kâ­fir, şeytan, bozuk İş, haram, kötü koku­lu yiyecekler için de kullanılmıştır (Lisânü’l-‘Arab, “hbş” md.-P Tâcü’l-‘arûs, “hbş” md). Kur’ân-ı Kerîm’de daha çok “güzel hoş, temiz” gibi anlamlara gelen ve kar­şıtı olan tayyib kelimesiyle birlikte yer al­maktadır.

Habîs, Kur’an’da bazı nesnelerdeki pisliği ve iğrençliği ifade ettiği gibi yanlış inancı, kötü sözleri ve bayağı davranışları sebebiyle kendisinden nefret edilen in­sanlar için de kullanılmaktadır. “Kötü ka­dınlar (habfsât) kötü erkeklere, kötü er­kekler de kötü kadınlara yaraşır”(Nûr 24/26) mealindeki âyet bunu göster­mektedir. Kur’an. Allah’a kulluk etme­yip bazı yaratıkları, bayağı varlıkları O’na ortak koşanları ve münafıkları “neces” ve habis olarak nitelemiştir.(Âl-i İmrân 3/179; Tevbe 9/28) “Habîs bir söz, yerin­den sökülmüş habîs (verimsiz) bir ağaca benzer”(İbrâhîm 14/26) ifadesinde habîs sözün “edep dışı veya gerçeğe aykırı söz”, ayrıca mecazi olarak “inkâr mânası taşı­yan söz” anlamına geldiği belirtilmiştir. Özellikle eski bir kavim arasında yaygın olan cinsî sapıklığın “habâîs” kelimesiyle nitelenmesi, bu kavramın Kur’an’dakİ asıl kullanılış gayesinin insan fıtratına, ah­lâka ve geleneğe aykırı davranışların vic­danlarda meydana getirdiği tiksintiyi ifa­de etmek olduğunu ortaya koymaktadır.

İslâmiyet’e göre varlıklar ya tabiatları veya nitelikleri dolayısıyla habîs sayılır. Meselâ dışkı, idrar, akmış kan, leş vb. şeyler tabiatları itibariyle habistir; so­ğan, sarımsak gibi maddeler ise asılları itibariyle temiz olmakla birlikte çevredekileri rahatsız eden kokuları yüzünden habîs sayılmıştır. Aynı şekilde mal ve mülk edinme aslen meşru olmakla birlikte kazanç yol­ları bakımından habîs olabilir. Nitekim Kur’an’da zimmete geçirilen yetim malı habîs kelimesiyle ifade edilmiştir.(Bk. en-Nisâ 4/2) Aynı mecazi kullanıma başka âyetlerde ve hadislerde de rastlanmak­tadır.(Meselâ bk. Mâide 5/100; A’râf 7/157- Müslim. “Müsâkât”, 41; Ebû Dâvûd, “Büyü”, 38; Tirmizî, “Büyü”‘, 46)

TDV İslâm Ansiklopedisi