Hekimhan Kervansarayı Tarihçe, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Malatya-Sivas yolu üzerinde Selçuklu kervansarayı.

Hekimhan’da bulunan ve buraya adını veren kervansaray halk arasında Taşhan olarak da anılır. Biri Arapça-Ermenice-Süryânîce olmak üzere üç ayrı dilde yazılmış, diğeri yalnız Arapça olan iki inşa ki­tabesinden. Malatyalı hekim Ebû Salim b. Ebü’l-Hasan tarafından yaptırıldığı ve 615 (1218) yılında başlayan inşaatının I. Alâeddin Keykubad döneminde (1220-1237) tamamlandığı, üçüncü bir kitabe­den de 1071 Muharreminde (Eylül 1660) Osmanlı mimarı Hasan Ağa tarafından tamir edildiği öğrenilmektedir.

Sultan hanları karakterinde olan yapı, çevresinde sivri tonozlu derin eyvanlar dizili geniş bir avlu ile {29 x 30 m.), bura­dan geçilen iki sıralı on kesme taş sütun üzerine oturtulmuş sivri tonozlarla örtü­lü, uzunluğuna üç nefli büyük bir kapalı mekândan (19 x 29 m.) meydana gel­mektedir. Yazılı kaynaklarda mescid, ha­mam ve çeşme gibi mimari yapılara da sahip olduğu belirtilen kervansaray bu­gün büyük ölçüde harap durumdadır ve bu sebeple bazı bölümlerinin işlevi kesin biçimde tesbit edilememektedir. Eyvan­lar değişik boyutlarda olup kullanılır durumdakilerinin önü yakın zamanlarda camekânla kapatılmıştır; köşe mekânları İse oda şeklindedir. Avlunun orta eyva­nından, depo olarak kullanıldığı anlaşılan kapalı mahallin sütunlar arasında kalan orta nefine geçilir. 7,10 m. genişliğinde­ki bu nefte, dikdörtgen kesitli sütunların üst taraflarında konsol şeklinde öne doğ­ru çıkınlılar yer aimakta ve orta tonozu tutan kemerler buralara oturmaktadır. Aydınlatma, arka duvardan neflere açı­lan yüksekçe üç mazgal pencere İle sağ­lanmıştır. Özellikle bu kısmın batı ve arka duvarında XVII. yüzyıldaki tamirata ait muntazam bir kesme taş işçiliği görülür. Ayrıca batı duvarında, yine Osmanlı tami­ratı sırasında yapıldığı sanılan kare kesit­li üç payanda bulunmaktadır. Orijinal do­ğu duvarının dış yüzünde ise çok iyi işlen­memiş büyük taş bloklar göze çarpar. Ta­mirat sırasında binanın içindeki sütun­ların büyük çoğunluğu yeniden yapılmış ve ara duvarlar onarılmıştır. Özellikle ka­palı mekânın duvarlarında çeşitli taşçı işaretlerine rastlanmaktadır. Harap vazi­yette olan cümle kapısının genişliği 2,60 metredir.

TDV İslâm Ansiklopedisi