Kırat -Ölçüsü, Ölçü Birimi- Nedir, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Kırat. Sikke, ecza ve kıymetli taşların ölçümünde kullanılan eski bir ağırlık ölçüsü birimi.

Sözlükte “keçi boynuzu çekirdeği” an­lamına gelmekte olup Ârâmîce’de gerâ, Akkadca ve Asurca’da girû şeklinde söy­lenen kelime İbrânîce’degirah Süryânîce’de karata, Arapça’da kîrât, Grekçe’de keration olarak yer almış­tır. Aynı zamanda ceratium, cerates biçiminde Grekçe’den Latince’ye, doğrudan Arap­ça’dan yahut Türkçe aracılığıyla da Avru­pa dillerine geçmiştir Ayrıca Akkadca’sı harûb, harubu, Ârâmîce ve Arapça’sı har-rûb harnûb (tekili harrûbe/harnûbe), Süryânîce’si harob, harobâ olan “keçi boynuzu” mânasındaki kelime Grekçe’ye (kharrouba). Latince’ye (carrubium) ve Avrupa dillerine girmiştir.

I ve II. (VII ve VIII.) yüzyıllarda Mısır cam vezinlerinde (sence) bakır paranın ağırlığı­nı gösteren harrûbe tabirine sık rastlanır. İyi korunmuş cam vezinler incelendiğin­de harrûbe ortalama 0,196 gr. olarak hesaplanmaktadır. Kaynaklar 3 habbelik (kamha) Mısır harrûbesinin (kı­rat) karşılığını  mıskal fe dirhem ola­rak vermektedir. Buna göre söz konusu birim, “Firavun miskali” de denen Mısır-Roma sicilicusunun ( 14,166 gr.) üçte biri ağırlığında olup Arap miskali diye bilinen 96 habbelik dacicusun yirmi dörtte birine tekabül eden harrûbe olabilir. Arap mis-kalinin yirmide birine denk gelen harrûbe ise 0.23611 gramdır. Bu kelime Tunus’ta son zamanlara kadar bir bakır sikkenin adı olarak kullanılmıştır. Kırat Irak’ta miskalin / dinarın yirmide biri iken Mekke, Mı­sır ve Suriye’de yirmi dörtte biridir.                          

Farsça girih ise Iran arşını zer’in on altıda birine, yani (104-!- 16=) 6,5 santimetreye denk düşmektedir.

Kırat ve harrûbe bazı bölgelerde alan ölçüsü olarak da kullanılırdı; meselâ Mı­sır’da feddânın yirmi dörtte birine eşitti. 28 Nisan 1891 tarih­li kararnameyle benimsenen metrik sis­temde 175.034722 m2’ye tekabül ediyor­du XVIII-XIX. yüzyıllarda Tu­nus’ta harrûbe mercâ” adlı ölçünün on al­tıda birine karşılık gelirdi. Mercâ’ da yö­reden yöreye farklılık gösterdiğinden ala­nı 16 m2. 39 m2, 40 m2. 54 m2, 100 m2 vb. olan çeşitli harrûbelervardı.

TDV İslâm Ansiklopedisi