Kırşehir İdari Yapı, Nüfusu, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Kırşehir, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde önemli bir idarî mer­kez durumundaydı. Osmanlı idaresinin ilk yılları olan 1485’te Kırşehir vilâyeti adı al­tında Rum eyaletine bağlı bulunuyordu. Buradaki vilâyet tabiri muayyen bir idarî bölgeyi karşılamak için kullanılmakta ve daha çok Osmanlı idaresinin yeni bir böl­gedeki geçiş sürecini yansıtmaktaydı. Köylerin dışında kırsal kesimde önemli bir konar göçer unsur vardı. Varsak Türk­menleri adıyla bilinen bu unsurlar, daha çok Kırşehir’in kuzeyindeki Malya ovası ile kuzeybatı taraflarına doğru yayılmış­lardı. Bunların cemaat veya bölük adı al­tındaki gruplarının sayısı 120 civarınday­dı. Aralarında, daha sonraki yıllarda yer­leşerek bugünkü Kaman kazasının vücut bulmasında önemli rol oynayacak olan Ka­man adlı konar göçer bir grup da vardı. 1526 yıllarında Kırşehir, Rum eyaletinin sancakları arasında yer alan Bozok’a bağlı bir kaza durumundaydı. Muhtemelen bu yıllarda Bozok sancağının merkezi Kırşe­hir’di. Aynı tarihte kazada vergi mükellefi ve vergiden muaf olan erkek nüfusu toplam 9222 kişi idi. Köylerin sayısı ise ondu. Buna karşılık konar göçerler tarafından teşkil edilen 115 adet cemaat ve yirmi ye­di adet bölük grubu vardı. Bunun yanın­da pek çoğu konar göçerler tarafından kullanılan ve sonradan onların yerleştik­leri yerler haline gelecek olan kışlak sayısı altmış dört. konar göçer unsurların ziraat yaptığı mezraa sayısı 714’tü.

Kırşehir’in idarî bakımdan bir sancak haline gelmesi ancak 961’de (1554) ger­çekleşti. Bu tarihte Bozok sancağından ayrılan Kırşehir müstakil bir sancak hali­ne getirildi ve Karaman eyaletine bağlan­dı. 992’de (1584) sancağın başta merkez Kırşehir olmak üzere Hacıbektaş, Süleymanlı, Konur, Günyüzü, Dinek, Keskin ve Çiçekdağı adlarıyla bilinen sekiz nahiyesi vardı. 1057’de (1647) sancağın Kırşehir merkez kazasından başka Dinekkeskin. Süleymanlı, Yüzdeciyan ile birlikte Hacı­bektaş ve Konur kazaları mevcuttu. Buradaki Dinek­keskin kazası, daha önce zikredilen Dinek ve Keskin nahiyelerinin birleşmesiyle teş­kil edilmişti.

Karaman eyaletine bağlı sancaklık sta­tüsünü uzun süre devam ettiren Kırşehir. Tanzimat’ın ilanıyla birlikte oluşturulan ve 1841’de kaldırılan muhassıllık uygula­ması esnasında Konya eyaletine bağlı kal­dı. Bu uygulama ile ilgili kayıtlarda Kırşe­hir’in bir ara Niğde muhassıllığına bağlı olduğu, bir ara da muhassıllık haline ge­tirildiği zikredilir. 1867 Vilâyet Nizamnâmesi’ne göre Konya vilâ­yetinin Niğde sancağına bağlı kaza idi. Daha sonra sancak haline getirildi. Konya vilâyetinden alınarak Ankara vilâyetine bağlandı. 1294’te (1877) sancağın mer­kez Kırşehir ile birlikte Avanos, Keskin ve Mecidiye (Çiçekdağı) adlı dört kazası var­dı. 1892 yılında Kırşehir sancağı bu dört kazadan başka Hacıbektaş ve Mucur na­hiyelerine sahipti. 1914’te merkez Kırşehir kazası ile Mucur, Keskin, Mecidiye ve Avanos kazalarından ibaret olan Kırşehir sancağı 1919 yılında yine Ankara vilâ­yetinin sancakları arasında yer almak­taydı.

Kırşehir Cumhuriyet döneminde vilâ­yet merkezi oldu. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında şehirde daha ziyade inşaat, taş işleme, yontma atölyeleri, tarıma da­yalı sanayi, makine ve maden işletmesiy­le dokuma dalında geleneksel tarzda faaliyet gösteren küçük imalâthaneler mevcuttu. 1960’lardan sonra yem. bul­gur, makarna, un, mantar, kireç, tuğla ve makine takımı alanında fabrikalar ve te­sisler kurulmaya başlandı. Son zamanlar­da ise en önemli sınaî tesis olarak Petlas Lastik Fabrikası ile şeker fabrikası hizme­te açıldı. Bu tesislerin yanında şehirde Ga­zi Üniversitesi’ne bağlı Eğitim Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi ile bazı yüksek okullar bulunmaktadır. Nüfusu Cumhuriyet’in başlarında 12.74S (1927 sayımı) iken 2000 sayımının geçici sonuçlarına göre 88.105 oldu.

1925’te Kırşehir vilâyetine merkez Kır­şehir kazası ile Mucur, Mecidiye ve Avanos kazalarıyla Kaman ve Hacıbektaş nahiye­leri bağlıydı. 1954 yılında Nevşehir’e bağlı kaza ve 1957 yılında tekrar vilâyet haline getirildi. Kırşehir şehrinin merkez olduğu Kırşehir ili Kırıkkale, Yozgat, Nevşehir, Aksaray ve Ankara illeriyle kuşatılmıştır. Merkez ilçeden başka Akçakent, Akpınar, Boztepe, Çiçekdağı. Kaman ve Mucur adlı altı ilçeye ayrılmıştır. 6352 km2 genişli­ğindeki Kırşehir ilinin sınırları içinde 2000 nüfus sayımının geçici sonuçlarına göre 253.239 kişi yaşıyordu. Nüfus yoğunluğu ise kırk idi.

Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait 2001 yılı istatistiklerine göre Kırşehir’de il ve ilçe merkezlerinde 133, kasabalarda altmış iki ve köylerde 258 olmak üzere toplam 453 cami bulunmaktadır. İl merkezinde­ki cami sayısı ise yetmiş üçtür.

  • Kırşehir İsmi Nereden Gelmiştir, İsmini Nereden Almıştır, Hakkında Bilgi
  • Kırşehir -Fiziki, Sosyoekonomik, Kültürel Ya­pı- Özellikleri, Hakkında Bilgi
  • Kırşehir Tarihi, Adı Nereden Gelmiştir, Hakkında Bilgi

TDV İslâm Ansiklopedisi

Daha yeni Daha eski