1541-1687 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetine kalan Macaristan topraklarında çok sayıda mimari eser inşa edilmiştir. Çeşitli yayımlardan anlaşıldığı üzere Macaristan’ın bu dönem mimarisine ait cami, mescid, medrese, han, hamam, türbe, tekke, ılıca ve kale yapıları 750 civarındadır.
Peçuy şehrinde bulunan Gazi Kasım Paşa Camii, kare planlı hariminin üzeri kubbeyle örtülü ve üç gözlü son cemaat yerine sahip bir XVI. yüzyıl yapısıdır. Peçuy şehrinden günümüze şeklini ve minaresini koruyarak iyi durumda ulaşmış bir örnek yine XVI. yüzyılda inşa edilmiş Yakovalı Hasan Paşa Camii’dir. Kare biçimindeki yapıyı tromplara oturan sekizgen kasnaklı bir kubbe örter. Restitüsyon planına göre önünde üç gözlü bir son cemaat yeri olmalıdır. Yapının içi zarif süslemeleri ve mukarnaslı mihrabıyla dikkat çekerken minaresinde de karakteristik Türk süslemeleri görülmektedir. Caminin yanında Gazi Hasan Paşa tarafından yaptırılan bir de Mevlevi tekkesi vardı. Aynı şehirden İdris Baba Türbesi (1591 ‘den sonra) sekizgen planlı olup kubbeyle örtülüdür, taş-tuğla duvarlarını yüzeysel sivri kemerler hareketlendirir.
Sigetvar Sultan Süleyman Camii, Sigetvar Kalesi içinde 1566’dan sonra inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı ve çatı örtülü bir camidir. Yapının kuzey ve batı taraflarını muhtemelen ahşap direkli bir revak çevirmekteydi. Evliya Çelebi’nin oldukça yüksek olduğundan bahsettiği minaresi ise yıkık vaziyettedir.[Kanuni Sultan Süleyman Camii] Sigetvar Ali Paşa Camii, kubbeli kare bir harim ve üç bölümlü son cemaat yerinden oluşmuş ve tuğlayla inşa edilmiş bir XVI. yüzyıl yapısıdır. Şehrin en büyük ve kurşun kaplı kubbesine sahip olan camiye XVIII. yüzyılda barok ekler yapılmıştı. Kanunî Sultan Süleyman’ın vefatı üzerine iç organlarının defnedildiği Kanunî Sultan Süleyman Türbesi Sigetvar’a yakın kırlık bir arazide inşa edilmişti. Asıl türbe beyaz kireç taşından inşa edilmiş, iki köşesi pahlı ve önünde dikdörtgen planlı girişi olan bir yapıydı. Etrafında bir cami, tekke ve kışla da yapılmıştı. Bugün yıkılmış olan türbenin yerinde bir kilise yer almaktadır. Bu alan aynı zamanda Türkiye’ye 100 yıllığına kiralanmış ve bir Kanunî Anıtı dikilerek Macar-Türk Dostluk Parkı haline getirilmiştir.
Eğri’de Kethüda Hamza Bey Mescidi Minaresi önemli kalıntılardan biridir. Mescidi daha önce yıkılmış olan minare yaklaşık 30 m. yüksekliğindedir. Gövdesi on dört kenarlı olan minarenin şerefesi mukarnaslıdır. Günümüze yalnız minaresi ulaşan bir başka yapı Erd’de Hamza Bey Palankası Camii, enine dikdörtgen planlı muhtemelen ahşap bir yapıydı. Kesme taştan minaresi on iki kenarlıdır. Peçuy’un 30km. kadar güneyinde bulunan Şikloş’taki Malkoç Bey Camii (XVI. yüzyıl) klasik kubbeli küçük bir mescid olup son zamanlarda tamir edilerek ibadete açılmıştır.
Budin şehri yapıların yoğunluğu ile önemli bir merkez olmakla birlikte çok sayıda cami, mescid, medrese ve türbeden günümüze hemen hiçbir şey kalmamıştır. Gülbaba Türbesi 1543-1548 yılları arasında yapılmış sekizgen planlı, kesme taştan kubbeli bir yapıdır. Duvarları sivri kemerli yüzeysel nişlerle hareketlendirilmiştir. Bir Bektaşî babası olan Gül Baba’nın türbesinin yakınında bir de tekkesi vardı. Budin’-de çok sayıda bulunan ılıca-kaplıca-hamamdan bir tanesi olan Debbâğhâne Ilıcası sekiz köşeli bir havuza sahip, kubbesi gömme ayaklara oturan bir yapıdır. Bu ayaklar arasında hücreler yer alır. Horoz Kapısı Ilıcası’nın (Kral Hamamı) sıcaklık kısmı sekiz kemerin taşıdığı bir kubbeyle örtülmüştür. Ortasında dört merdivenle inilen sekizgen bir havuz, duvarlarda sivri kemerli geniş nişler görülmektedir. Sokullu Mustafa Paşa (Yeşil Direkli, Rudas) Kaplıcası, ortada büyük bir kubbenin örttüğü beş basamakla inilen sekizgen havuz ve bunun etrafında önceden kurnaların bulunduğu tonozlu kısımdan oluşmaktadır. Kubbeyi taşıyan sekiz sütundan birinin porfir olması dolayısıyla Evliya Çelebi buraya Yeşil Direkli İlıca demiştir. Budin’in en büyük hamamı olan Veli Bey (İmparator) Ilıcası da kare içinde sekizgen havuza sahiptir ve büyük bir kubbeyle örtülüdür. İçeride her duvarda yer alan birer eyvandan başka girintilerde halvetler ve hücreler de bulunmaktadır. Budin’deki kaplıca yapıları değişiklikler ve eklemelerle günümüze ulaşmıştır. Budin’in dışında Peçuy, Eğri ve İstolni Belgrad gibi şehirlerde de bazı hamam kalıntıları tesbit edilmiştir. Dinî mimari yapılarından başka Budin, Eğri, Estergon, Peçuy, Sigetvar, Şikloş ve Vişegrad kaleleri de Macaristan’da Osmanlı mimarisini temsil eden diğer yapılardır.
- Macaristan’da İslam Araştırmaları, Hakkında Bilgi
- Macaristan’da İslamiyet, İslam Dini, Hakkında Bilgi
- Macaristan Tarihi (1700’den Günümüze) Hakkında Bilgi
- Macaristan Tarihi (Osmanlı Döneminden, 1700’lü Yıllara Dek) Hakkında Bilgi
- Macaristan Fiziki, Beşeri, Coğrafya, Dini, Etnik Yapısı, Hakkında Bilgi
- Macaristan Başkenti, Nüfusu, Yüzölçümü, Önemli Şehirleri
- Macaristan Tarihi (Başlangıçtan 1500 Yılına Dek) Hakkında Bilgi
TDV İslâm Ansiklopedisi