Modern Makedonya’nın doğuşu Balkanlar’da uluslaşma hareketlerinin en genç örneklerinden biridir ve gerek Balkan ülkelerinde gerekse Batı Avrupa’da halen tartışılmakta olan bir konudur. II. Dünya Savaşı esnasında Yugoslavya’nın işgaline karşı mücadele eden Yugoslavya Halk Kurtuluş Antifaşist Kurulu’nun 1943’te Jajce’de (Bosna-Hersek) gerçekleşen ikinci toplantısında Makedonya’nın Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, Karadağ ve Bosna Hersek’le birlikte kurulacak federal Yugoslavya devletinin altı cumhuriyetinden birini oluşturacağı kararlaştırıldı. 2 Ağustos 1944’te ilk defa toplanan Makedonya Halk Kurtuluş Antifaşist Kurulu (ASNOM), Makedonya Devleti’nin kuruluşunu ilân etti. Kurulun hedeflediği devlet tarihî Makedonya coğrafyasının tamamını kapsamaktaydı. 1944’te Nazi işgalinden kurtulan Vardar Makedonyası, Trto’nun milliyetler politikasına uygun olarak Ocak 1946’da Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti’nin ilk anayasasının yapılmasıyla bu devlete eşit bir federal birim olarak katıldı. 1953’te Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti’nde yeni anayasa düzenlemelerinin yapılı-şıyla federal cumhuriyetlerin hakları genişletildi ve 1963’teki anayasayla kurumsallaştınldı. Georgi Dimitrov yönetimindeki Bulgaristan Halk Cumhuriyeti 1945 ve 1946’da Makedonya halkını resmen tanıdı ve Bulgaristan yönetimindeki Pirin Makedonyası’ndan seçilen milletvekillerine parlamentoda bir Makedonya grubu kurma vb. haklar verdi. Bu dönemde Bulgaristan’ın Yugoslavya ile bir federasyona girmesi planlanıyordu. Fakat Georgi Dimitrov’un öldürülmesi (1948) ve Yugoslavya’nın Stalin Rusyasfnın etkisinden çıkmasıyla Bulgaristan’la Yugoslavya arasındaki ilişkiler 1940’ların sonunda kötüleşmeye başladı. Bulgaristan, Yugoslavya’yı Makedonya’nın tamamını ele geçirmeyi planlamakla suçlayarak Pirin Makedonyası’nda kültürel bir Makedonyalı varlığının bulunduğunu reddetti. İki ülke arasındaki gerilim 1960’larda savaşa yol açacak derecede büyüdü. Yunanistan’daki Slav Makedon halk ise Yunan hükümeti tarafından komünist komşularla ilişkileri olduğu gerekçesiyle daha sıkı kontrol altına alındı.
Yugoslav Makedonya Halk Cumhuriyeti içinde farklı etnik grupları barındırıyordu. Bu gruplar arasında evlilik gibi yollarla kaynaşmaya pek rastlanmamaktaydı. 1968’de ve 1980’Ierde Makedonya’nın batı kesimlerinde çoğunluğu oluşturan Arnavutlar’la hükümet arasındaki ilişkiler gerilmeye başladı. Hükümetin Arnavutlar üzerine uyguladığı özellikle okullarla ilgili baskılar 1988’de Arnavut gösterilerine sebep oldu. “Makedon halkının ve Arnavut ve Türk azınlığın devleti” diye adlandırılan ülke 1989’da “Makedon halkının millî devleti” şekline dönüştürüldü. Sovyetler Birliği’ndeki çözülmeyle birlikte Yugoslavya’nın da dağılmaya başlaması üzerine 8 Eylül 1991’de yapılan referanduma dayanarak 17 Eylül 1991 “de Makedonya Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilân etti. Başlangıçta yaşanan sorunlara rağmen Yugoslavya Halk Ordusu Makedonya’dan savaşsız olarak çekildi. Makedonya Cumhuriyeti’ni ilk tanıyan ülkelerden biri Türkiye, diğerleri ise Bulgaristan ve Arnavutluk olurken bağımsızlık yolundaki en büyük engeli Yunanistan’ın politikası oluşturdu. Yunanistan, Makedonya adının ve Büyük İskender zamanından kalma bir sembol olan Vergina güneşinin Makedonya Cumhuriyeti’nin bayrağında kullanılmasına karşı çıkıyordu. Bunu, kendi geçmişi olarak gördüğü bir tarihin sahiplenilmesi ve egemenliği altında bulunan Ege Makedonyası üzerinde hak iddiası anlamında yorum-Iuyordu. Yunanistan’ın çabaları sonunda 1992’de Avrupa Birliği Makedonya’yı ancak ismini değiştirdiği takdirde tanıyacağını ilân etti. Yunanistan’ın da onayıyla Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya [Former Yugoslav Republic of Macedonia FYROM] adıyla Nisan 1993te Birleşmiş Miîletler’e üye olan Makedonya Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı Şubat 1994’te Amerika Birleşik Devletleri tarafından da kabul edildi. Fakat aynı ay içinde Yunanistan, Makedonya’ya karşı 1995 Eylülüne kadar devam eden bir ekonomik ambargo başlattı. Bu tarihte yapılan bir anlaşmada Makedonya Cumhuriyeti bayrağını değiştirmeyi ve anayasada bazı değişiklikler yapmayı kabul etti. İsim meselesi için bir çözüm hâlâ bulunamamış olup müzakereler devam etmektedir. Bu anlaşmayla Yunanistan Makedonya Cumhuriyeti’ni resmen tanıdı. Böylece Makedonya Cumhuriyeti için diğer uluslararası organizasyonlara katılma yolu açılmış oldu. Nisan 1996’da Yugoslavya da Makedonya’yı resmen tanıdı.
Makedonya Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ilân ettikten sonra karşılaştığı en büyük iç çalkantı Slav Makedonyalılar ile Arnavutlar arasındaki etnik bölünmedir. Birinci grup kendini devletin esas ve kurucu unsuru olan bir millet (narod) olarak görürken ülkenin batısında çoğunluğu oluşturan Arnavutlar, Yugoslavya dönemindeki gibi ikinci sınıf ve yalnızca bir azınlık olmak istemiyorlardı. 1992’de polisin bir Arnavufu öldürmesi üzerine gösteriler başladı. Ardından meydana gelen çatışmaların sonunda pek çok önde gelen Arnavut, ayrılıkçı faaliyetleri gerekçesiyle tutuklandı. Şubat 1995’te Arnavut öğretim üyeleri tarafından Kalkandelen’-de kurulan Arnavut Üniversitesi hükümet tarafından yasa dışı ilân edildi. 1996 yerel seçimlerinden sonra Arnavut bayrağı yasak edildi. Ardından Gostivar’da yapılan gösterilerde bazı göstericilerin polis tarafından öldürülmesi gerginliği daha da arttırdı. 1999′-da yaşanan ve yüzbinlerce Arnavut’un göç etmesine sebep olan Kosova krizi Makedonya’yı önemli ölçüde etkiledi. 2001 baharında Makedonya’nın batısında başlayan etnik kargaşa ülkenin tamamında gerilimi arttırdı. Ali Ahmeti, Fazli Veliu ve Gezim Ostreni önderliğinde kurulan Arnavut Millî Kurtuluş Ordusu UÇK adlı örgüt aynı yılın ortalarında Üsküp Karadağı’ndaki Tanushe, Breza ve Malina’dan başlayarak Kumanova, Üsküp ve Kalkandelen’e kadar geniş bir bölgede faaliyet gösterdi ve Makedon birlikleriyle çatıştı. Komşu ülkelerin de karışmasıyla daha büyük bir krizin yaşanabileceği tehlikesi belirince NATO sorunu çözmek için Haziran 2001′-de bir barış planı hazırlayarak taraflara sundu. Ohri’de yapılan yoğun pazarlıklar sonucu Makedonya Cumhuriyeti hükümeti Arnavut dilini, yerel yönetimin haklarının genişletilmesini, polis teşkilâtına, daha çok Arnavut’un alınmasını, Arnavutça yüksek öğretim haklarının genişletilmesini, buna karşılık Arnavutlar silâhlarını NATO birliklerine teslim etmeyi kabul ediyordu. Makedonya’da yaşanan sıcak çatışma böylece sona erdirildi. Silâhlı örgüt olan Arnavut Millî Kurtuluş Ordusu lağvedildi ve Ali Ahmeti liderliğinde siyasî partiye dönüştürüldü.
- Makedonya’da Osmanlı Mimarisi, Mimari Eserleri,
- Makedonya -Edebiyat, Türk Edebiyatı- Hakkında Bilgi
- Makedonya Tarihi -Makedonya Meselesi (1878-1913)- Hakkında Bilgi
- Makedonya Tarihi -I. Dünya Savaşı Sonrası- Hakkında Bilgi
- Makedonya Tarihi -1943’ten Günümüze- Hakkında Bilgi
- Makedonya Tarihi -Başlangıçtan, 1870 Yılına Dek- Hakkında Bilgi
- Makedonya Fiziki, Dini, Etnik, Yapısı, Coğrafya, Özellikleri, Hakkında Bilgi
- Makedonya Başkenti, Nüfusu, Yüzölçümü, Önemli Şehirleri, Hakkında Bilgi
TDV İslâm Ansiklopedisi