Muhammed Behçet el-Baytâr (1894-1976} Suriyeli din âlimi.
9 Mart 1894’te Dimaşk’ta doğdu. Büyük dedeleri Cezayir’den gelip Dımaşk’ın Meydân mahallesine yerleşen ilim ve fazilet sahibi bir aileye mensuptur. Âlim, edip ve şair olan babası İbnü’l-Baytâr diye meşhur olmuştur. Muhammed Behçet başta Cemâleddin el-Kâsımî olmak üzere babasından, anneden dedesi Abdürrezzâk el-Baytâr, Bedreddin el-Hasenî ve Muhammed Hıdır Hüseyin’den Arap dili ve edebiyatı ile aklî ve naklî ilimlere dair dersler aldı. Bir asırdan beri imam-hatip yetiştiren ailenin oturduğu Meydân mahallesindeki Kâa (1910), Kerimüddin ed-Dekkâk (1917) ve Şürbecî camilerinde imam-hatiplik ve vaizlik yaptı. 1921-1926 yılları arasında aynı mahalledeki ilkokulda öğretmen olarak çalıştı. 1926′-da Mekke’de düzenlenen İslâm Kongresi’ne katıldı. Kral Abdülazîz b. Suüd’un isteğiyle, yeni kurulan el-Ma’hedü’l-ilmiy-yü’ s-Suûdî’nin beş yıl müdürlüğünü yaptı. Bu sırada Mekke Yüksek Şer’iy-ye Mahkemesi üyeliği, el-Murâkabetü’l-kazâiyye heyeti reis vekilliği, Hicaz okulları eğitim müfettişliği. Harem-i şerifteki Maârif-i Umûmiyye Meclisi üyeliği görevlerinde bulundu. 1931’de Suriye’ye dönünce bazı okullarda öğretmenlik yaptı. 1940’ta Dımaşk mekteplerine müderris-i âm oldu; 1942’de Şer’iyye Fakültesi’ne tefsir ve ahlâk dersleri, ayrıca yüksek öğretmen okuluna tefsir dersi öğretim görevlisi olarak tayin edildi. 1943-1946 yıllarında Tâif’te Dârü’t-tevhîdi’s-Suûdiyye’-nin müdürlüğüne getirildi. 1947’den itibaren 1953’te emekli oluncaya kadar Dımaşk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde tefsir ve hadis okuttu. Emekliye ayrıldıktan sonra Dımaşk İlahiyat Fakültesi’nde tefsir konferansları verdi. Vakıflar Bakanlığı bünyesinde başta eğitim faaliyeti olmak üzere çeşitli görevlerde bulundu. 1923’ten beri faal üyesi bulunduğu Dımaşk Arap İlim Akademisi ile 1954’te muhabir üye seçildiği Irak İlim Akademisi bünyesinde araştırma ve yazıları ile konferanslarını sürdürdü. 29 Mayıs 1976’da Dimaşk’ta vefat etti. Muhammed Behçet ıslahatçı Selefi akideyi savunmuş, başta Cemâleddin el-Kâsımî olmak üzere Takıyyüddin İbn Teymiyye ve M. Reşîd Rızâ çizgisinde olduğunu belirtmiştir.
Eserleri
A) Telif Eserleri.
en-Neflıa Kale’n-Nefha ve’l-minha, Nazra fi’n-Nefhati’z-zekiyye, eî-Kevserîve teflikötühû, Hayâtü Şeyhilisîâm İbn Teymiyye, Tefsîru Sureti Yûsuf, Hüccetü’l-îslâm Ebû Hâmid ei-Gazzâlî, el-İncîl ve’l’Kur’ân fî keffeteyi’l-mîzân Osman Cilacı tarafından İncil ve Kur’an’dan Gerçekler adıyla Türkçe’ye çevrilmiştir. er-Rihletü’n-Necdiyyetü’l-Hicâziyye 1338/ 1940, el-îslâm ve’ş-şahâ-betü’l-kirâm beyne’s-sünneti ve’ş-şfa, Kelimât ve e hâdîş eş-Şekâfâtü’l-beyzâ’ ve’ş-şarra’, el-İştikâk ve’t-ta’rib, Tatıncu ehâdîşi Kitâbi’l-Buha, eî-Mıfâme-lât fi’l-İslâm ve tahkikti mâ verede fi’r-ribâ, Nak-dü ‘Ayni’î-mîzân Cemâleddin el-Kâsı-mî’nin “Mîzânü’i-cerh ve’t-tacdîi” başlıklı makalesineMuhammed Hüseyin Kâşifül-gıtâ’nın yazdığı reddiyeye cevaptır; İlâve saniye îi’h-tiyârâtı Şeyhi’l-İslâm İbn Teymiyye, Mecmû’u’s-sünne, Târihufikretii’câzi’l-Kur-ân. Müellifin ayrıca Hz. Peygamber’in methine dair küçük bir divanı ile bazı şiirlerinden söz edilmektedir.
B) Neşirleri.
Cemâleddin el-Kâsımî, Kavâ^idü’t-tahdîş fî fünûni muştalahi’î-hadis, a.mlf.,eJ-Fazlü’i-mübîn calâ eİkdi’l-cevheri’ş-şemîn, Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Mesâ’ilü’i-İmâm Ahmed, Sadreddin el-Kangarâvî, el-Mûfî fi’n-nahvi’l-Kûfî, Kemâleddin İbnü’l-Enbârî, Esrârü’î-cAra-biyye, Ayrıca Reşîd Rizâ’nın Tefsîrü’l-Menâr’myda tahkik ettiği kaydedilmektedir. Muhammed Behçet’in çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Sadece Dımaşk’ta çıkan Meceîletü’l-MecmaH’l-iuğati’l-‘Ara-biyye’de 1933-1973 yılları arasında neşredilmiş 180 kadar makalesi tesbit edilmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi