VITORIA, Francisco de (1486 ? – 1546)
İspanyol hukuk felsefecisi ve tanrıbilimci. Devletler hukukunun oluşmasına ilk katkıda bulunanlardandır.
Alava Eyaleti’nde Vitoria’da doğdu, 12 Ağustos 1546’da öldü. İlk tanrıbilim eğitimini Burgos’ta aldıktan sonra 1506’da Paris’e giderek, Paris Üniversitesi’ nde felsefe ve tanrıbilim öğrenimi gördü. 1516-1522 arasında College Saint-Jacques’ta, 1523-1526 arasında Valladolid’de St. Gregory manastırında tanrıbilim
dersleri verdi. 1526’da Salamanca Üniversitesi’nde tanrıbilim kürsüsü başkanlığına seçildi ve ölümüne değin bu görevini sürdürdü.
Skolastik düşüncenin gümüş çağı olarak kabul edilen 16. yy, yine bir Ispanyol düşünür olan Suârez ile birlikte Vitoria tarafından temsil edilmiştir. Rönesans Skolastiği olarak da adlandırılan bu dönemin düşünürleri, Aquino’lu Thomas’ı izlemekle birlikte, devletler hukuku, sömürgecilik, savaş gibi güncel sorunlarla ilgilenmeleriyle ayırt edilmektedirler. Amerika’nın keşfedilmesi ve İspanya’nın önde gelen Batılı sömürgeci güç durumuna gelmesi, uluslararası ilişkilerde yeni sorunları ı ortaya çıkmasına yol açmıştı. Vitoria, bu uluslararası ilişkilerin gereksindiği hukuk kurallarına özel önem vermesiyle, İspanyol sömürgecilerin Amerika’da uyguladıkları yöntemlere karşı çıkmasıyla, yerlilerin haklarını savunmasıyla ve savaşların haklı sayılabilmesi için getirdiği sınırlamalarla tanınmaktadır.
Vitoria, Hıristiyan olmayan devletleri de içeren bir uluslararası topluluk kavramı geliştirmiş ve devletler hukukunun oluşmasına ilk katkıda bulunanlardan biri olmuştur. Tüm dünyanın tek bir devlet gibi ele alınabileceğini ve tüm insanlara uygun, adil yasalar yaratılabileceğini savunur. Tüm ülkeleri eşit derecede bağlayacak olan devletler hukuku, doğal hukuktan türetilecek ve geleneklerle tamamlanacaktır. Bu anlamda Vitoria’mn kuramı, ulusların geleneksel hukukundan çağdaş devletler hukukuna geçişte önemli bir yer tutmaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): Commentarios â la “Secunda Secundae” de Santo Tomâs, (ö.s.), V.B. de Heredia (der.), 5 cilt, 1932-1935, (“Santo Thomâs’ın ‘İkinci Bölümün İkinci Bölümü’ Üzerine Yorumlar”); Relectiones Theolo-gicae, (ö.s.), L.G. Alanso Getino (der.), 3 cilt, 1933-1936, (“Tanrıbilim Dersleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi