TINDAL, Matthews (1657 ?-1733)
İngiliz, tanrıbilimci ve hukukçu. Dinden kaynaklanan düşüncenin bağımsızlığını savunmuştur.
Beer Ferris’te doğdu, Oxford’da öldü. Babası Anglikan mezhebine bağlı bir bakandı. Bu nedenle iyi bir öğrenim gördü, Oxford Üniversitesi’nde tanrıbilim ve hukuk okuduktan sonra, bir süre, orduda görev aldı, Katoliklik konusunda ders verdi. Önceleri Anglikanlık ile Katoliklik arasında bocaladı, sonra bir bütün olarak dinin savunulması gereğine inandı. Tindal’ın ilk çalışmalarında yazar yanının ağır bastığı, tanrıbilim ve felsefe sorunlarına karşı biraz çekingen davrandığı, buna karşın dinin önemini vurgulayan düşüncelerini geliştirmeyi amaçladığı görülür. Sonradan, gene dine dayanarak, devletin evrensel gücünü savundu. İlk yapıtı büyük tepkiyle karşılanıp, yargıç onayıyla yakılınca ülkesinden kaçmak zorunda kaldı.
Tindal’ın temel düşüncesi dinsel bağımsızlıktır. Bunun kaynağı, gelişimi, nitelikleri, insanlar üzerindeki etkisi tanrıbilimin açıklığa kavuşturması gereken önemli sorunlardır. O, bu konuda görüşlerini iki öbekte toplar. İlkinde dinin kesinlikle bağımsız olduğunu, bunun evrensel düzeni, ahlak ilkelerini, dinin özünü bozmayan, değişik yorumlarla gerçeğinden uzaklaştırılmayan bir düşünce niteliği taşıdığını ileri sürer. İkincisinde dinle bağlantılı görüşlerin halkm denetimi altında bulunmaması gereğini, bunun bir
dinsel bağımsızlık olarak anlaşılması düşüncesini ortaya atar.
Tindal’a göre dinle toplum yönetimi birbirine karıştırılmamalı, birleştirilmemelidir, çünkü yapı ve içerik bakımından ikisi ayrıdır. Toplumsal yasallığm temeli, her türlü dinsel görüşü bir yana bırakarak, egemenlik sağlamaktır. Bu egemenlik sağlama biçimi de ilkelerini kendi özünde taşır, dine gerek duymaz. Yönetim kurumlan bireylerin doğal yetkilerini sınırlandırır, gereğinde ortadan kaldırır. Oysa dinde böyle girişimler söz konusu değildir. Tindal için, Hıristiyanlık da insanı mutluluğa kavuşturacak bir kurum değildir. Bu din doğal yasanın gelişmesinden öte bir anlam taşımaz, kilisenin ileri sürdüğü tanrısal bir kuruluş değildir.
• YAPITLAR (başlıca) Essay of Ohedience to the Suareme Powers, 1694, (“Yüce Yönetim Gücü ve Uyrukluk Üstüne Deneme”);Christianity as old as the Creation,1730, (“Yaratılış Olayıyla Yaşıt Hıristiyanlık”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi