VEYSEL KARANİ
(7.yy) Arap, mutasavvıf. İslam inançlarının yayılmasına öncülük edenlerdendir.
Yemen’de doğdu. Başta Mekke, Medine, Bağdat, Şam ve Küfe olmak üzere birçok yer gezdiği söylenirse de, yaşamı konusunda yeterli bilgi yoktur, bilinenler de birer söylence olmaktan öteye geçmez. Kimi kaynaklarda adı Uveys-i Karani olarak geçer. Bir söylentiye göre Hz.Muhammed döneminde yaşamış, onunla konuşmuştur. Bir başka söylentiye göre Hz. Ömer döneminde (634-644) Medine’ye gitmiş, daha sonra da Kûfe’ye yerleşmiştir. Muaviye ile Hz. Ali yandaşlarını karşı karşıya getiren 657’deki Sıffin Savaşı’nda Hz. Ali’nin yanında çarpışmış ve şehit düşmüştür. Yaygın bir Alevi-Bektaşi söylentisine göre “Kırklar Toplantısı” denen, kırk ermişin arasına alınmayan peygambere yol göstermiş, toplantının düzenlendiği eve girmesini sağlamıştır. Bu söylentiler, onun İslam ülkelerinde, bir inanç insanı olarak simgeleşmiş kişiliğini göstermekten öte bir anlam taşımaz.
Veysel Karani, tasavvuf inançlarıyla Şeriat ilkelerinin karışımından oluşan bir anlayışın öncüsü sayılır. Ona göre insana yaraşan kardeşlik ve barış duyguları içinde yaşamak, Tanrı’yı sevmek, elinden geldiğince iyilik etmek, alçakgönüllü ve eliaçık olmaktır. Olgun kişi kötülük gördüğünde de iyilik etmeli, gönlünde hiçbir nesneye karşı öfke duymamalıdır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi