Ayla Algan, (d. 29 Ekim 1937, İstanbul), Türk tiyatro, sinema oyuncusu, şarkıcı.
Müzik ve tiyatro sanatlarını içiçe yaşayan bir sanatçı olan Ayla Algan, Yunus Emre’nin şiirlerini Almanca, Fransızca, İngilizce olarak şiirli-şarkılı okuyarak Yunus Emre’yi dünyada tanıtmıştır. Onu halka mal eden ise mizahi bir dili olan “Koca Öküz” adlı şarkısı olmuştur. Tiyatroda Hamlet rolünü oynayan dünyadaki sayılı kadın oyuncu arasında yer alır. Tiyatro alanında eğitmenlik yapmaya, ayrıca sinema filmleri ve dizilerde rol almaya devam etmektedir. 1972’de devlet sanatçısı ünvanı ile onurlandırılmıştır.
Yaşamı
29 Ekim 1937’de İstanbul’da doğdu. Babası Girit göçmeni tüccar Vedat Kasman, annesi ressam Nevzat Kasman’dır.
Ailenin tek çocuğu olan Ayla Algan, çocukluğunda piyano, bale ve şan dersleri aldı. 5 yaşında başladığı piyano öğrenimini lise öğrenimi için Fransa’ya gidene kadar 11 yıl boyunca sürdürdü. Ortaokulu İstanbul’daki Notre Dame de Sion‘da, liseyi Fransa’daki Versailles Lisesi’nde okudu.Lise öğrenimi devam ederken tanıştığı Beklan Algan(1933-2010) ile evlendi.
Eşi Beklan Algan ile birlikte Amerika’da New York Actor Studio Actor’s Repertuary Theatre’s of Broadway sahne eğitimi alan sanatçı, Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul Şehir Tiyatroları’nın kadrosuna girdi ve 1961’de Tarla Kuşu oyunu ile tiyatroda ilk rolünü oynadı. Aynı yıl Hamlet oyununda rol aldı; hem Ophelia hem de erkek rolü olmasına rağmen Hamlet karakterini canlandırmıştı. Bu nedenle “Erkek Hamlet” olarak anıldı. 1965’te Fizikçiler oyunuyla İlhan İskender En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’ne layık görüldü ancak tiyatronun kollektif bir sanat olduğu gerekçesiyle geri çevirdi. 1966’da Muhsin Ertuğrul’un istifası üzerine Şehir Tiyatroları’nda ayrıldı, bir süre LCC Language and Culture Center Tiyatro Okulu’nda tiyatro öğretmenliği ve oyuncu çalıştırma dersleri verdi.Buradan Macit Koper,Taner Barlas,Cezmi Baskın,Meral Çetinkaya ve Rutkay Aziz gibi değerli oyuncu ve yönetmenler çıktı.
1964’te yönetmenliğini Ertem Göreç’in yaptığı, senaryosu Vedat Türkali’ ye ait olan “Karanlıkta Uyananlar” filmi ile ilk kez sinema dalında çalışmalara başladı. 1966’da Atıf Yılmaz’ın yönettiği Ah Güzel İstanbul filminde ile ilk kez başrol oynadı.
1971’de Paris’in ünlü konser salonu Olimpia’da sahneye çıkan Algan,1972’de Paris’te Jean L.Bazault yönettiği Recamier Tiyatrosunda,Peter Brook’un Tiyatro Atölyesine, davetli olarak katılmıştır.1972-1979 yılları arasında Paris’te yaşadı ve müzikle ilgilendi. 1972’de Turizm Bakanlığı’nın isteği üzerine Yunus Emre’nin 650. yıldönümü için bir albüm hazırladı. 1975’te dünyaya gelen kızına Yunus Emre’den esinlenerek “Sevi” adını koydu. 1973’te Bulgaristan’daki Uluslararası Altın Orfe Şarkı Yarışması’nda savaş karşıtı bir şarkı söyleyerek ikincilik ödülünü alan Algan’a aynı yıl devlet sanatçısı ünvanı verildi ve UNICEF Onur ödülüne layık görüldü. 1977’de Polonya Sopot Festivali’nde Oda Kızılderililerinin sorunları üstüne bir şarkı ile dünya birinciliği kazandı.
1980’de Berlin’e gitti,Schaubühne Tiyatrosu‘nda dört yıl boyunca Tuncel Kurtiz, Şener Şen, Macit Koper gibi sanatçılarla işçi tiyatrosu yaptı.
1984’te Erol Keskin, Beklan Algan, Prof. Cevat Çapan, Taner Barlas, Ahmet Levendoğlu, Macit Koper, Haluk Şevket, Yekta Kara, Müge Gürman, Metin Deniz, Ergüder Yoldaş, Prof. Süleyman Velioğlu, Oben Güney gibi meslektaşlarıyla BİLSAK Tiyatro Atölyesi’ni kurdu. 1988’de ise Beklan Algan, Erol Keskin,Haluk Şevket Ataseven ile birlikte Tiyatro Araştırma Laboratuarı (TAL)’ı kurdu ve burda pek çok deneysel projeye imza atarak genç tiyatro oyuncularının eğitimine katkıda bulundu.
1996’da İstanbul Şehir Tiyatroları’nda Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı yaptı.
Halen sanat hayatına devam etmekte olan Ayla Algan, “Seni Seviyorum Rosa“, “Harem Suare”, “O da Beni Seviyor” gibi onlarca filmde ve “Biz Size Aşık Oduk”, “Üzgünüm Leyla”, “Aliye” gibi çeşitli dizilerde rol almıştır. Ayrıca “Yaratıcı ve Çağdaş Tiyatro Teknikleri kursu”ile de ünlü oyunculara oyuncu koçluğu yapmaktadır.
Koroporte Sanat Grubu’nun hem tiyatro eğitmeni hem de anlatıcısı olarak, Koroporte’nin İş Sanat’ta sahnelenen “Hayvanlar Karnavalı 2005 – 2006 – 2007” ve “Bir Sergiden Tablolar 2007 – 2008” gösterilerinde rol almıştır.
2011’de İstanbul Drama Sanat Akademisi Genel Sanat Yönetmenliği ve bunun yanında, tiyatro ve yaratıcı drama metodu kullanarak yabancı dil eğitimi olan “İngilizce Tiyatro Sertifika Programı” ve “Sinema-Tiyatro Oyunculuk Atölyesi” eğitmenliği görevlerini üstlenmiştir.
Ödülleri
- 1965 Fizikçiler oyunundaki rolüyle “İlhan İskender Ödülü”
- 1967 “Ah Güzel İstanbul” filmi ile San Remo Bordighera Film Şenliği-Gümüş Ağaç Ödülü
- 1972 Devlet Sanatçısı
- 1973 Bulgaristan-Altın Orfe Şarkı Yarışması İkincilik Ödülü
- 1972 Unicef Sanatçısı
- 1974 Olimpia Birinciliği
- 1977 Polonya-Sopt Festivali Pop Müzik Yarışması Birincilik Ödülü
- 1978 Sopot Dünya Birinciliği; Şarkı-Yorum
- 1996 Türkiye Yazarlar Birliği En İyi Oyuncu Ödülü.
Rol aldığı bazı Tiyatro oyunları
- Hamlet Hamlet “İstanbul Şehir Tiyatroları” :1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
- Hamlet Ophelia “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
- Tarla Kuşuydu Jüliet“İstanbul Şehir Tiyatroları” : Yönetmen: 1960-1961 Beklan Algan
- Sezuan İyi İnsanı“İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1963- 1964 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Beklan Algan
- Fizikçiler “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1962- 1963, 1963- 1964 Yönetmen: Beklan Algan
- Çil Horoz “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1965-1966 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Hamit Akınlı
- Kuşlar “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1988-1989, 1989-1990 Yönetmen: Haldun Dormen
- Nesrin“İstanbul Şehir Tiyatroları”
- Moliere’in Hayatı “İstanbul Şehir Tiyatroları”
- Sinekler”İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1961-1962 Yönetmen: Beklan Algan
- Üç Kuruşluk Opera”Kenter Tiyatrosu” : Yönetmen: Tuncay Çavdar
- Rozenbergler Ölmemeli “Dostlar Tiyatrosu” : Yönetmen: Genco Erkal
- Ölü Canlar”Paris National Thaatre-ParisTheatre de Liberte”(Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
- Orta Direk“Paris National Thaatre”[Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
- Nazım Hikmet İnsan Manzaralarında“Paris National Thaatre” [Fransızca oynamıştır.): Yönetmen: Mehmet Ulusoy
- Aşk Hastası“İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1999- 2000, 2000- 2001 Yönetmen: Kenan Işık
- Troya İçinde Vurdular Beni“Tiyatro Araştırma Laboratuarı (TAL)” : Yönetmen: Ayla Algan
- Yunus Emre ve Pir Sultan Abdal’ın Hayatı ve Dizeleri : Derleyen ve Söyleyen: Ayla Algan
- İstanbul Gözleri Mahmur : 1994-1995 Yönetmen: Hakan Altıner
- Everest My Lord : Yönetmen: Naz Erayda, Bülent Erkmen
- Misyon – (Bir Devrimi Anmak) : 1998-1999, 2001-2002 Yönetmen: Paul Plamper
- Orkestra “Ali Payrozoğlu Tiyatrosu” : 1983-1985 Yönetmen: Ali Payrozoğlu
- Nazım’a Armağan“13. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali” : Yönetmen: Genco Erkal
- Giden Tez Geri Dönmez “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Ayla Algan
- Keşanlı Ali Destanı “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Tuncel Kurtis
- Talihli Amale “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen:Beklan Algan
- Kurban “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Beklan Algan
- Keloğlan “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yöneten: Ayla Algan
- Hayvanlar Karnavalı“İş Sanat” :Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
- Bir Sergiden Tablolar“İş Sanat” : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
- Peer Gynt – Ben Kimim Per Gynt? “İş Sanat” 2010-2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
- Ninnari Ninniler 2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu süpervizörlüğünde Gülin Kılıçay
- Sınırlar “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL) projesi”, “İstanbul Şehir Tiyatroları”, 1997) Yönetmen:Ayla Algan
- Sandalyeler- Siz Hala Burada mısınız? “Ak Sanat” : Yönetmen: Ayla Algan
Filmografisi
- Yüreğine Sor – 2010
- Ezber (Kısa Film) – 2009
- Ayda – 2007
- Şöhret Okulu – 2007
- Binbir Gece – 2006
- Öteki Türkiye’de Bir Cumhurbaşkanı – 2004
- Patroniçe – 2004
- Ziyaret – 2004
- Arapsaçı – 2004
- Aliye – 2004
- Yadigar – 2004
- Metropol Kabusu – 2003
- Hızma – 2002
- Havada Bulut – 2002
- Biz Size Aşık Olduk – 2002
- O da Beni Seviyor – 2001
- Yıldız Tepe – 2000
- Hanım Ağa – 2000
- Üzgünüm Leyla – 2000
- Kurşun Kalem – 2000
- Harem Suare – 1999
- Şükran Büfe – 1999
- Sıdıka – 1997
- Ali (Sakın Arkana Bakma) – 1996
- Beşi Bir Yerde – 1996
- Doktora Bak Doktora – 1994
- Yaz Yağmuru – 1993
- Kız Kulesi Aşıkları (Hera ile Leandros) – 1993
- Seni Seviyorum Rosa – 1992
- Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Özlemdir – 1990
- Çil Horoz – 1987
- Eksik Etek – 1976
- Salak Bacılar – 1975
- Gölgedeki Adam – 1970
- Son Söz Benim – 1970
- Yılan Soyu – 1969
- Zilli Nazife – 1967
- Ah Güzel İstanbul – 1966
- Biraz Kül Biraz Duman – 1966
- Yıldız Tepe – 1965
- Karanlıkta Uyananlar – 1964
Diskografisi
- Ayla Algan (Coşkun Plak-1976)
- Aşka Veda (Coşkun Plak-1977)
- Yunus Emre (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı)
- En İyileriyle Ayla Algan (Ossi Müzik-2008)