Direktör Ali Bey
Tanzimat dönemi tiyatro yazarı. 1844’te İstanbul’da doğdu. Kapu Kethüdalarından Yusuf Cemil Efendi’nin oğludur. Babasının 1863 Eylül’ünde Şam ve Halep ve Urfa Sancağı Kapu Kethüdalıği’na atandığı belgelerden anlaşılmaktadır. Kethüdalığın Tanzimat yıllarındaki görevi, illerle hükümet merkezi arasındaki haberleşmeyi sağlamaktır. Âli Bey, küçük yaşta Fransızca öğrendi. Müfettiş, mutasarrıf, vali olarak Irak, Varna, Elâzığ, Trabzon bölgelerini dolaştı, Direktör Ali Bey lâkabı ile anılmasına neden olan Düyûnu Umumiye Direktörlüğünde bulundu. Teodor Kasap’ın yayımladığı Diyojen mizah gazetesine yazdığı mizahî yazılarla, tiyatro çalışmaları ile tanındı. İstanbul’da öldü (3 şubat). Mezarı Anadolu Hisarı’nda Göksu mezarlığında, babasının yanındadır. Şiirleri de vardır. Âli Bey; Tanzimat Tiyatrosu’nda, halk kaynaklarımızdan yararlanan ilk oyun yazarlarımız arasındadır. Gedikpaşa Tiyatrosu’na çeviri oyunlar hazırlamış, Namık Kemal’le birlikte Diyojen’e yazılar yazmış, birçok eserin sahneye konulmasına büyük emeği geçmiştir.
Eserleri
- Kokona Yatıyor (bir perdelik komedi, 1870);
- Ayyar Hamza (Moliere’den adapte, 1871);
- Misafir-i İstiskal (komedi, 1872);
- Geveze Berber (oyun, 1873);
- Lehçet-ül Hakayik (mi zahî sözlük, 1896);
- Seyahat Jurnali (gezi notlan, 1897);
- Letafet (üç perde opera komik, 1897).