ORWELL, George (1903-1950)
İngiliz, romancı, denemeci ve gazeteci. 1984 adlı romanıyla tanınmıştır.
25 Haziran 1903’te Hindistan’da Motihari’de doğdu, 21 Ocak 1950’de Londra’da öldü. Asıl adı Eric Arthur Blair’dir. Hindistan’da Afyon Dairesi’nde görevli bir İngiliz’in oğluydu. Orta tabakadan gelmesine karşın, 1917-1921 arasında, İngiltere’de zengin ve aristokrat çocuklarının gittiği Eton’da okudu. 1922’de Birmanya’daki İngiliz polis örgütüne girdi. Yerli halk üzerinde İngiliz emperyalizminin uygulayıcısı olmaktan büyük bir tedirginlik duyarak 1927’de görevinden ayrıldı. Avrupa’ya döndükten sonra, burjuva yaşam biçimine duyduğu tepkiyle yoksul, işsiz ve toplumun dışına itilmiş insanlara yakınlaştı. Londra’da ve Paris’te ucuz pansiyonlarda, yoksul mahallelerde ayaktakımından insanların arasında yaşadı. Bulaşıkçılıktan tarla işçiliğine dek çeşitli işlerde çalıştı. 1929-1935 arasında özel okullarda öğretmenlik etti. İlk kitabı olan Down and Out in Paris and London’ı (“Paris ve Londra’da Perperişan”) 1933’te yayımladı.
Emperyalizme ve toplumsal adaletsizliğe duyduğu tepki Onvell’i önce anarşist, 1930’larda ise sosyalist görüşlere yakınlaştırdı. 1936’da gazeteci olarak İspanya İç Savaşı’na katıldı. General Franco’ya karşı Halk Cephesi safında savaşmaya karar vererek cephede kaldı. Teruel’de yaralandı. Barselona’da birlikte çarpıştığı Troçkist eğilimli POUM’nin (Partido Obrero de Unificacion Mancista-Birleşik Marksist İşçi Partisi) İspanyol Komünist Partisi tarafından hedef alınmasından sonra, Onvell de düş kırıklığıyla İngiltere’ye dönmek zorunda kaldı. Bir süre BBC’nin Hindistan için yaptığı yayında çalıştı. 1943’te Tribüne adlı sosyalist derginin edebiyat yönetmeni oldu. 1945’te Animal Farm (Hayvan Çiftliği) adlı kitabı çıktı. O tarihe değin çok sayıda deneme ve romanı yayımlanmış olmakla birlikte, bir milyonun üzerinde satan bu kitap Orwell’in ününün yayılmasına yol açtı. Onvell, son romanı 1984’ün yayımlanmasından bir yıl sonra, Londra’daki bir hastanede uzun süredir çektiği verem hastalığından öldü.
Orwell’in yapıtlarının büyük bir bölümü kendi deneyimlerine dayanır. Down and Out in Paris and London, Paris ve Londra’da ayaktakımı arasında geçirdiği günleri, ilk romanı Burmese Days (Birmanya Günleri) Hindistan’daki yıllarını, Homage to Catolonia (“Katalonya’ya Saygı”) İspanya İç Savaşı deneyimini, The Road to Wigan Pier (“Vigan Rıhtımına Giden Yol”) bir süre aralarında yaşadığı Kuzey İngiltere’deki işsiz madencilerin yaşamlarını anlatır. Onvell yarı otobiyografik, yarı belgesel olan bütün bu yapıtlarda, olayları gerçekçi ve gözlemci bir biçimde, nerdeyse gazeteci üslubuyla yansıtır. Gerçekçi romanlarında olduğu kadar siyasal yazılarında da felsefi soyutlamalardan kaçman, sağduyuya yönelik açık ve yalın bir üslubu vardır.
Ününü borçlu olduğu son iki romanında gerçekçi anlatımdan ayrılmıştır. Hayvan Çiftliği, totaliter rejimleri hayvan dünyası içinde anlatarak yeren bir siyasal fabl’dır. Başyapıtı sayılan 1984’te de her şeyin bütünüyle devletin denetiminde olduğu, her türlü aykırılığın yok edildiği, tüm tarihin resmi ideolojinin çarpıtmalarıyla yeniden yazıldığı, belleksiz ve muhalefetsiz bir toplumu anlatır, hiçbir umut ve çıkış yolunun kalmadığı kötümser bir gelecek düşüncesini ortaya koyar.
Onvell, Batı dünyasında uzun yıllar komünizm karşıtı bir yazar olarak tanıtılmış, Hayvan Çiftliği ve 1984 okullarda ders kitabı olarak okutulmuştur. Her iki kitapta da, Stalin döneminde SSCB’deki gelişmelere gönderme yaptığı ve onları yerdiği açıktır. Ancak Onvell, böyle bir gelişmeyi savaş sonrası İngiltere’si için de olası görmüş, 1984’te tüm totaliter yönetimleri eleştirmeyi amaçlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Burmese Days, 1934, (Birmanya Günleri); A Clergyman’s Daughter, 1935, (“Rahibin Kızı”); Keep the Aspidistra Flying, 1936; Corning Up for Air, 1939, (“Soluk Almaya Doğru”); Animal Farm, 1945, (Hayvan Çiftliği, 1954); Nineteen Eighty-Four, 1949, (1984). Deneme: inside the Whale, 1940; Critical Essays, 1946, (“Eleştirel Denemeler”); Shooting an Elephant, 1950, (“Fili Vurmak”). Çeşitli: Down and Out in Paris and London, 1933, (“Paris ve Londra’da Perperişan”); The Road to Wigan Pier, 1937, (“Wigan Rıhtımına Giden Yol”); Homage to Catalonia, 1938, (“Katalonya’ya Saygı”); The Lion and the Unicom, 1941, (Aslan ve Unicom).
• KAYNAKLAR: K.Alldritt, The Making of George Orwell, 1969; J.Calder, Chronicles of Consdence, 1968; I. Howe, Onvell’s ‘Nineteen Eighty Four’, 1963; R.A.Lee, Onvell’s Fiction, 1969; R.J.Voorhees, The Paradox of George Onvell, 1960; R.Williams, George Orvıell, 1971.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi, ekşi