İdil Biret, (21 Kasım 1941, Ankara), Türk piyano sanatçısı.
Beş yaşındayken Mithat Fenmen’den piyano dersleri almaya başladı. Yedi yaşındayken, İdil Biret – Suna Kan Yasası, veya Harika Çocuklar Yasası diye de bilinen yetenekli çocuklar yasası uyarınca Paris’e gönderildi. Sekiz yaşında Paris Radyosu’nda ilk konserini verdi. 11 yaşındayken Kempff ile Mozart‘ın İki Piyano İçin Konçertosu ‘nu Paris Champs-Elysees Tiyatrosu’nda çaldı. Buradaki öğrenciliği sırasında ünlü yorumcularla birlikte konserlere katıldı.
Biret, 15 yaşınday iken Paris Ulusal Konservatuarı’nı yüksek piyano, eşlikçilik ve oda müziği dallarında birinci olarak bitirdi (1957). 16 yaşından itibaren çeşitli Dünya sahnelerinde yer aldı. ABD’deki ilk konserini 21 yaşında gerçekleştirdi. İlk Rusya turnesini piyanist Emil Gilels’in çağrısı üzerine yaptı ve bu ülkede büyük başarı kazandı. Yıllar içinde bu ülkede yüze yakın konser verdi. Biret beş kıtayı kapsayan konserlerinde Atzmon, Copland, Kempe, Keilberth, Sargent, Monteux, Fournat, Leinsdorf, Pritchard, Scherchen, Rozhdestvensky, Mackerras gibi ünlü şeflerle çaldı; Montreal, Berlin, Montpellier, Nohant, Royan, Dubrovnik, Atina, Ankara ve İstanbul festivallerine katıldı. Boston Symphony, Orchestre National de France, Orchestre Suisse Romande, London Symphony, Leningrad Philarmonic, Leipzig Gewandhaus, Dresden Staatcapelle, Tokyo Philarmonic, Sydney Symphony ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde Dünya’nın her yerinde konserler verdi.
Kraliçe Elisabeth (Belçika), Van Cliburn (ABD), Busoni (İtalya), Liszt (Almanya) gibi birçok uluslararası piyano yarışmasında jüri üyeliği yapan İdil Biret’in aldığı ödüller arasında “Lili-Boulanger” (Boston), “Harriet Cohen/Dinu Lipatti” (Londra), Polonya hükümetinin “kültür liyâkat” ve Fransız hükümetinin “Chevalier de I’Ordre National de Merite” nişanları da bulunduğu birçok uluslararası ödül ve nişana değer görüldü. İdil Biret, 1971 yılından beri devlet sanatçısıdır.
Ödül ve nişanları
- 1952 yılıcnda Paris Konservatuvarı’ndaki yüksek solfej ve deşifraj bölümlerini Birincilik Ödülü ile bitiren Biret, 1957 Haziranı’nda konservatuvarda devam ettiği piyano, oda müziği ve eşlikçilik sınıflarının her birinden birincilik ödülü ile mezun oldu ve “Birincilerin Birincisi” unvanını aldı. Reine Laurent Ödülü ve Popelin mükâfatlarını kazandı.
- 1954, 1964 Lily Boulanger Memorial, Boston
- 1957 Paris Konservatuvarı, Konservatuvar Birinciliği
- 1961 Harriet Cohen – Dinu Lipatti Altın Madalyası, Londra
- Adelaide Ristori Nişanı, İtalyan Hükümeti
- Chevalier de l’Ordre du Mérite, Fransa
- 1971 Devlet Sanatçısı, Türkiye
- 1974 Kültür/Liyâkat Nişanı, Polonya Hükümeti
- 1988 Boğaziçi Üniversitesi, Onursal Doktora
- Eskişehir Anadolu Üniversitesi Onursal Doktora
- 1995 Uludağ Üniversitesi, Onursal Doktora
- 1995 Grand Prix du Disque Chopin, Varşova
- 1995 Altın Diyapozon, Fransa
- 1996 Sevda Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası
- 2003 Ortadoğu Teknik Üniversitesi Onursal Doktora
- 2007 Polonya Üstün Hizmet Madalyası (Chopin eserleri kayıt ve seslendirmeleri nedeniyle)
- 2007 35. Uluslararası İstanbul Müzik Festivali, Onur Ödülü’nü kazandı
Diskografi
- The Art of Idil Biret: Bach – Brahms – Chopin – Debussy – Kempff Liszt/Berlioz – Rachmaninov – Schumann – Tschaikowsky 1997
- Johannes Brahms, The Complete Works for Piano Solo and both Piano Concertos 2001
- Brahms, Variations on a theme by Schumann op. 9 / Handel op. 24 / Paganini op. 3
- Brahms, Piano Sonata No. 1 in C op. 1, Piano Sonata No. 2 in F Sharp Minor op. 2
- Brahms, Piano Sonata No. 3 in F Minor op. 5 / Four Ballades op. 10
- Brahms, Piano Pieces op. 76 / Two Rhapsodies op. 79, Fantasies op. 116
- Brahms, Three Intermezzi op. 117 / Piano Pieces op. 118 & 119 Scherzo op. 4
- Brahms, Waltzes op. 39 / Hungarian Dances Nos. 1 – 10, Naxos,
- Brahms, Variations op. 21
- Brahms, Theme and Variations / Sarabandes / Gavottes, Gigues / Canons / Rakoczy March
- Brahms, 51 Exercises WoO 6
- Brahms, Waltzes op. 39 (2. versiyon)
- Brahms, Piano Concerto No. 1 op. 15; Schumann, Introduction and Allegro op. 134
- Piano Concerto No. 2 op. 83, R. Schumann: Introduction & Allegro appassionato op. 92
- Brahms, Piano Concerto No. 1 op. 15; Schumann, Introduction and Allegro op. 134
- Piano Concerto No. 2 op. 83, Schumann: Introduction & Allegro appassionato op. 92
- Boulez, Piano Sonatas Nos. 1 – 3
- Fryderyk Chopin, Complete Piano Music
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 1
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 2
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 3
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 4
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 5
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 6
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 7
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 8
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 9
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 10
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 11
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 12
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 13
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 14
- Chopin, Complete Piano Music, Vol. 15
- Chopin, Complete Piano Music, Piyano Konçerto No. 1 op. 11
- Chopin, Complete Piano Music Piyano Konçerto No. 2 op. 21
- Piano Music for Children: Debussy, Tschaikovsky, Schumann
- Faure, Nocturne No. 13 B-Flat op. 119 from “Rarities of Piano Music at «Schloß vor Husum»” 1989
- Kempff, Italian Suite op. 68 – Piano Sonata op. 47, Transcriptions of Bach – Gluck – Händel – Mozart
- Berlioz/Liszt: Symphonie Fantastique
- Rachmaninov, Complete Works for Piano Solo, the four Piano Concertos, Paganini-Rhapsody
- Rachmaninov, Etudes Tableaux op. 33 & op. 39
- Rachmaninov, Préludes op. 23 / Cinq morceaux de fantaisie op. 3
- Rachmaninov, Transcriptions and Arrangements (Bach, Behr, Bizet, Kreisler, Liszt, Mendelssohn, Mussorgsky, Rimsky-Korsakoff, Schubert)
- Rachmaninov, Piano Sonata No. 1 in D Minor op. 28 / No. 2 op. 36
- Rachmaninov, Morceaux de Salon op. 10 / Three Nocturnes, Four Pieces
- Rachmaninov, Piano Concertos Nos. 2 & 3
- Rachmaninov, Variations on a Theme of Chopin op. 22 and other Piano Works
- Rachmaninov, Piano Concertos Nos. 1 & 4, Rhapsody on a Theme of Paganini
- Rachmaninov, Piano Concertos Nos. 2 & 3
- Rachmaninov, Piano Concertos Nos. 1 & 4, Rhapsody on a Theme of Paganini
- Saint-Saens, Piano Concerto No. 2 in G Minor op. 22 & No. 4 in C Minor op. 44
- Bach, Piano Concerto No. 1 D minor BWV 1052 & W. A. Mozart – Violin Concerto No. 5 KV 219
- Beethoven, Piano Concertos No. 1 op. 15 & No. 4 op. 56
- Beethoven, Piano Concertos No. 2 op. 19 & No. 3 op. 37
- Piano Concerto No. 5 op. 73 “Emperor”
- Liszt, Six Transcendental Studies after Paganini, Sonata in B Minor
- Saint-Saens, Piano Concerto No. 5 in F op. 103 & Ravel, Piano Concertos in G Major & D Major for Left Hand
- Ludwig Van Beethoven, The Complete Piano Sonatas, Volume 1, No. 7 op. 10/3, No. 21 op. 53 «Waldstein», No. 25 op. 79
- Ludwig Van Beethoven, The Complete Piano Sonatas, Volume 2, No. 23 op. 57 «Appassionata», No. 28 op. 101, No. 31 op. 110
- Robert Schumann, Fantasiestücke (Fantasy pieces) op. 12 & Johannes Brahms, Three Intermezzi op. 117
- Johannes Brahms, Variations on a Theme of Haendel op. 24, Variations on a Theme of Paganini op. 35
- Sergei Prokofiev, Piano Sonate No. 7 & Bela Bartok, Six Roumanien Dances – Suite op. 14 – Six Bulgarian Dances – Allegro Barbaro
- Ludwig van Beethoven, Piano Sonata No. 15 “Pastoral” & Johannes Brahms, Eight Capricci and Intermezzi op. 76
- Sergei Rachmaninov, Variations on a Theme of Corelli op. 42, Moments musicaux op. 16
- Sergei Rachmaninov, Variations on a Theme of Corelli op. 42, Moments musicaux op. 16
- Pierre Boulez, Piano Sonata No. 2 & Anton Webern, Variations op. 27
- Alban Berg Piano Sonata op. 1 with chamber music of Schoenberg and Webern 1975
- Maurice Ravel: Serenade grotesque, Gaspard de la Nuit & Igor Strawinsky: The Five Fingers, A Waltz for Children, Three Scenes of Petrouchka, 1976
- Sergei Prokofiev, Piano Sonata No. 2 – Frédéric Chopin, Two Mazurkas – Alexander Scriabi, Piano Sonata No. 10, 1977
- İlhan Mimaroğlu (* 1926), Sessions, Castiglioni – Cangianti, Bouccourechliev – Archipel IV, Brouwer – Sonata «Pian e Forte», 1978
- Hector Berlioz, Symphony Fantastique op. 114, Piano version by Franz Liszt, 1979
- Sergei Rachmaninov, Prelude in C sharp minor – Nikolai Miaskovsky, Piano Sonatas No. 2 and No. 3 – Alexander Scriabin, Five Preludes op. 74, 1980
- Gustav Mahler, Piano Quartet – César Franck, Piano Quintet, 1982
- Ludwig van Beethoven, Piano Sonata No. 8 “Pathétique”, Piano Sonata No. 29 “Hammerklavier”, 1986
- Ludwig van Beethoven / Franz Liszt, Complete Symphonies, piano version by Liszt, 1986
- Beethoven / Liszt, Symphonies No. 6 and No. 9, piano transcriptions by Lizst, 1990
- Beethoven / Liszt, Symphonies No. 4 and No. 5, piano transcriptions by Lizst, 1990
- Beethoven / Liszt, Symphonies No. 3, piano transcription by Lizst, 1990
- Beethoven / Liszt, Symphony No. 9, 4th Movement with complete symphony in original version,
- Beethoven / Liszt, Symphony No. 6, 1st Movement with some other works for orchestra
- Franz Schubert, 13 Songs, piano version by Franz Liszt
- Richard Wagner, 7 Opera pieces, piano version by Franz Liszt
- Maurice Ravel, Gaspard de la Nuit – Miroirs – La Valse
- Frydyric Chopin, Selected Piano Works, Etudes op. 10 Nos. 3-6, 8, 12; Etudes op. 25 Nos. 1, 5, 7; Waltzes op. 18, op. 34/1-3, op. 42, op. 64/1-3, op. 69/1-2