ÖZÖN, Mustafa Nihat (1896-1980)
Türk edebiyat tarihçisi ve sözlük yazarı. Türkiye’de çağdaş edebiyat tarihçiliğinin öncülerindendir.
13 Nisan 1896’da İstanbul’da doğdu, 2 Ocak 1980’de Ankara’da öldü. Yükseköğrenimini 1918-1923 arasında İstanbul Darülfununu Edebiyat Fakültesi’nde yaptı. 1923’te Ankara Erkek Lisesi’nde Fransızca öğretmenliğine başladı. 1927-1934 arasında İstanbul Kız Muallim Mektebi’nde (bugün İstanbul Kız Öğretmen Okulu), 1934-1941 arasında Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü’nde (bugün
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi) edebiyat öğretmenliği yaptı. 1961’de emekliye ayrıldı.
Üniversite yıllarında kadrosunda Y.K.Beyatlı A.Haşim Y.K.Karaosmanoğlu, N.Ataç gibi yazarların da bulunduğu Dergâh dergisini yayımladı. Daha sonraki yıllarda Ankara’da Kalem ve Oluş dergilerini yönetti.
Özön, yayımcı, edebiyat tarihçisi, sözlük yazarı, incelemeci ve öğretmen olarak Türk dili ve edebiyatının tanınmasına ve incelenmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Öğrencisi olduğu Fuad Köprülü’nün çağdaş tarihçilik anlayışından yararlanmış, Türk edebiyat tarihçiliğinde Batı yöntemlerini temel alan bir yaklaşım geliştirmiştir. Kendinden önceki edebiyat tarihçileri zamandizinini temel alırken, Özön, türleri temel almıştır. Çalışmalarında, roman, şiir ve tiyatronun yanı sıra gazetecilik, gezi, hitabet gibi türlere de yer vermiştir. Temel olarak Tanzimat ve sonrası Türk edebiyatını incelemiş, titiz ve dikkatli metin açıklamalarına, zengin biyografi ve bibliyografya bilgilerine yer vermiştir. O zamana kadar işlenmemiş bir konuyu, Türkiye’de masaldan, halk öykülerinden ve sözlü rivayetlerden romana geçişi incelemiştir. Eski harflerle yazılmış yapıtların yeni harflerle açıklamalı yayınlarını yapmıştır. Ayrıca liseler için edebiyat ders kitapları hazırlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Metinlerle Muasır Türk Edebiyatı, 2 cijt, 1930-1932; Türkçede Roman, 1936; Namık Kemal ve İbret Gazetesi, 1938; Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 1941; Türkçe Tabirler Sözlüğü, l.cilt, 1943; Türkçe Cep Sözlüğü, 1945; Osmanlıca-Türkçe Sözlük, 1952; Edebiyat ve Tenkit Sözlüğü, 1954; Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (B.Dürder ile), 1967.
• KAYNAKLAR: E. Özdemir, Mustafa Nihat Özön, 1982.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi