ÖZGÜÇ, Nimet (1916)
Türk, arkeolog. Önemli Hitit merkezlerinden Acemhöyük’te ve Kommagene Krallığı’nın başkenti Samsat’ta kazılar yapmıştır.
15 Mart 1916’da Adapazarı’nda doğdu. Arkeolog Tahsin Özgüç ile evlidir. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde yaptığı arkeoloji öğrenimini 1940’ta bitirdi ve aynı kurumda asistan oldu. 1943’te doktorasını tamamladı, 1948’de doçent, 1958’de profesör oldu. Avrupa’da Münih, Londra, Saarbrücken, ABD’de Princeton, Marbourgh, Columbia, Yale üniversiteleri ve Bryn Mawr College’da konuk öğretim üyesi ve konferansçı olarak bulundu. 1984’te Ankara Üniversitesi’nden emekliye ayrıldı.
Özgüç 1941’den başlayarak Kılıç Kökten ile birlikte Samsun’da Dündartepe, Kavak-Kaledoruğu, Tekeköy kazılarına katıldı. Tahsin Özgüç’le birlikte 1947’de Elbistan Ovası yüzey araştırması, Maraş-Karahöyük, Sivas’ta Toprakkale ve Maltepe höyükleri ile Kayseri’de Fraktin Höyüğü kazılarını gerçekleştirdi. 1948’de başlayan Kültepe kazılarında ve kazı sonrası bulguların değerlendirilmesinde de önemli katkıları oldu. 1962’de Acemhöyük kazılarının yöneticiliğini üstlendi.
Niğde iline bağlı Aksaray ilçesinin 18 km. kuzeybatısında yer alan Acemhöyük, İÖ 2. bin yılın ilk çeyreğinde bölgenin en önemli kentiblmuştur.Biri asıl höyük, biri de aşağı kent olarak tanımlanan iki bölümden kuruludur. Hitit kaynaklarındakiBruşanda kenti olduğu sanılan Acemhöyük’le Erken Bronz Çağı’nm geç evresinden ve Orta Bronz Çağı’ndan kalma iki saray ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan birinin iki katlı olduğu anlaşılmıştır.Üç yanını çeviren revaklı avlusu, yer yer 4 m’ye yaklaşan, sağlam kalmış kerpiç duvarları ve 70’e yakın odasıyla İÖ 2. bin yıl Anadolu mimarlığının en yetkin örneklerinden biridir. Burada ele geçen çeşitli eşyalar arasında özellikle el arabası büyüklüğünde, dört tekerlekli, tunçtan bir araba ile altın ve boncuk işlemeli kumaş parçaları günümüze kalmış ender örneklerdendir.
Nimet Özgüç 1972-1975 arasında Niğde’nin 4 km yakınındaki Tepebağları Höyüğü’nde kurtarma kazıları yapmış, burada Demir Çağı’ndan Bizans Dönemi’ne kadar süren bir yerleşim yeri saptamıştır. 1978’den sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi Aşağı Fırat Projesi adına Adıyaman İli Samsat ilçesinde bulunan Samsat Höyük kurtarma kazılarını da yönetmiştir. Buranın ilk Sümer yerleşim birimlerinden birisi olduğunu saptadı. Fırat kıyısında,yaklaşık 40 m. yüksekliğinde, Anadolu’nun en büyük höyüklerinden olan bu yerleşme, daha önce 1964-1967 arasında ABD’li arkeolog Theresa Goell tarafından da kısmen kazılmıştır. Kalkolitik, Bronz ve Demir çağlarıyla Klasik döneme ait bulgular veren höyük, Geç Hitit krallıkları döneminde Kummukh olarak bilinen beyliğin başkenti, daha sonra da İÖ 69’da Kommagene Krailığı’nın başkenti olmuştur. 1985’ten sonra Atatürk Barajı’nın suları altında kalacak olan höyükte İslam, Roma, Hellenistik ve Eski Bronz çağlarına ait tabakalarda kazıları 1989’a dek sürdürdü.
Ankara Üniversitesi’ndeki görevinden 1984’te emekliye ayrıldı. 1996’da Türkiye Bilimler Akademisi’nin şeref üyesi oldu
Arkeoloji bilimine üstün katkılarından ötürü Halet Çambel ile birlikte 2010 yılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ile onurlandırıldı.
• YAPITLAR :Karahöyük Hafriyatı, 1947,(T.Özgüç ile), 1949; Kültepe Kazısı, 1949, (T.Özgüç ile), 1953;
Kültepe Mühür Baskılarında Anadolu Grubu, 1965; Kaniş Karumu Ib Katı Mühürleri ve Mühür Baskılan, 1968; “Acemhöyüğün Eski Anadolu Sanatına Yeni Katkıları”. Belleten, XLIIII(170), 1979.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi