OVIDIUS (İÖ 43-İS 17)
Eski Romalı şair. Latin edebiyatının en büyük şairlerindendir.
Publius Ovidius Naso İÖ 20 Mart 43’te Roma’nın kuzeydoğusundaki Sulmo (bugün Sulmona) adlı küçük bir kasabada doğdu, İS 17, bazı kaynaklara göre de 18’de Tomi’de (bugün Romanya’da Konstan-za) öldü. Roma’da dönemin ünlü öğretmenlerinden güzel söz söyleme ve hitabet dersleri aldı. Geleneğe uyarak eğitimini Atina’da tamamladı. O dönemde güzel söz söyleme ve hitabet eğitimi avukatlık mesleğine yönelik bir eğitimdi. Ovidius da Roma’ya döndükten sonra avukatlık yaptı, ancak bir süre sonra bundan sıkılarak kendisini tümüyle şiire verdi. Romalı hatip ve asker Marcus Valerius Messalla’mn (İÖ 64-IS 8) korumasına girdi, dönemin ünlü şairleriyle tanıştı. Horatius’un İÖ 8’de ölmesinden sonra ondan boşalan yeri doldurarak Roma’nın en gözde şairi oldu. Ancak İS 8’de, tam bilinmeyen nedenlerle, imparator Augustus tarafından ülkenin uzak bir köşesi olan Tomi’ye sürüldü. Kitapları kütüphaneler-
den toplatıldı. Bu gözden düşmenin bir nedeni İÖ 1 dolaylarında kaleme aldığı Ars Amatoria (Sevmek Sanatı) adlı kitabının Augustus dönemi ruhuna ve resmi değerlerine aykırı düşmesiydi. Ancak büyük bir olasılıkla Ovidius’un saray entrikalarına, hatta belki de Augustus’un kızının aşk maceralarına tanık ya da ortak olması da bunda rol oynamıştı.
Ovidius, kabaca İS 1 yılına değin uzanan ilk döneminde aşk konusunu işleyen elegia’lar (ağıt) yazmıştır. Elegia, aşk, ölüm, savaş gibi çok çeşitli konuları işleyen ve konusundan çok ölçüsüyle tanımlanan bir klasik şiir türüdür. Bir uzun, iki kısa heceden oluşan (daktylös) heksametron ölçüsüyle (altılı ölçü) yazılmış bir dizeyle, onu izleyen penta-metron ölçüsüyle (beşli ölçü) yazılmış ikinci bir dizeden oluşan beyitlerle kurulur. Ovidius’un Amo-res adlı kitabındaki elegia ’ları, Corinna adlı, büyük bir olasılıkla hayali bir kadına yazılmıştır ve aşkm değişik aşamalarını anlatır. Ovidius’un şiirlerindeki aşk ve yaşam anlayışı, o dönemde Augustus tarafından yapılan ahlaksal reformlara ters düşmüştür. Özellikle de, baştan çıkarma sanatı üzerine olan Sevmek Sanatı onun gözden düşmesinde etkili olmuştur.
Ovidius, İS 1-8 arasını kapsayan dönemde daha ciddi sayılan konulara yönelmiştir. On beş kitaptan oluşan ve başyapıtı olarak nitelendirilen Metamorphosies (“Dönüşümler”) Yunan mitolojisini, Roma tarihi ve efsanelerini işleyen öykülerden oluşan heksametron ölçüsüyle yazılmış bir destandır. Ovidius bu yapıtında tam bir teknik yetkinliğe ulaşır. Bu dönemin ürünü olan bir başka yapıtı da Roma takvimini şiir biçiminde anlatan Fasti’dir (“Şenlikler”). Ovidius, Roma’da yapılan dinsel şenlikleri, her aya bir kitap ayırarak, on iki kitapta şiirleştirmeyi tasarlamış, ancak sürgüne gönderildiği için bunlardan yalnızca altı tanesini tamamlayabilmiştir.
Ovidius’un son dönemi sürgündeki yıllarını kapsar. Tristia (“Hüzün”), Epistulae ex Ponto (“Karadeniz’den Mektuplar”) ve Ibis adlı bu dönem yapıtlarında yalnızlık, acı ve hüzün egemendir.
Ovidius, akıcı ve renkli üslubu, tasvir yeteneği ve ayrıntılardaki ustalığıyla Latin edebiyatının en önemli şairlerindendir. Konuları ve şiir biçimi açısından Yunan şiirinden, özellikle de İskenderiyeli şairlerden esinlenmiştir. Esas olarak Yunan edebiyatında gelişen elegia türünün ve heksametron ölçüsünün, Latin edebiyatındaki en usta uygulayıcılanndandır. Catullus, Propertius (İÖ 54/48 ?-İÖ 16), Tibullus (İÖ 48 ?-İÖ 19) gibi şairlerin de bağlı olduğu Klasik Roma edebiyatının biçimlerinden çok, İskenderiyeli şairlerden etkilenerek Latin şiirine yeni bir yön veren ve Yeni Şairler adıyla anılan şairler kuşağının son temsilcisidir. Şiir dışında hiçbir şeye tam olarak bağlanmayan kuşkucu ve alaycı bir şairdir. Konusu ne olursa olsun, yapmacık ve abartılı bir üslupla, yazdığı türü de ince ince alaya almayı başarmıştır. Yapıtlarıyla Orta Çağ ve Rönesans dönemi Avrupa edebiyatını önemli ölçüde etkilemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Amores, İÖ 20’den başlayarak, (“Aşklar”); Ars Amatoria, ykş. İÖ 1, (Sevmek Sanatı); Medea, kayıptır; Remedia Amoria, (“Aşkm Çaresi”); Epistulae Heroidum, (“Kadm Kahramanların Mektupları”); Medicamina Faciei Feminese, (“Kadm Güzelliği için İlaçlar”); Metamorphosies, İS 1-8, (“Dönüşümler”); Fasti, İS 1-8, (“Şenlikler”); Tristia, İS 9-17, (“Hüzün”); Epistulae ex Ponto, İS 9-17, (“Karadeniz’den Mektuplar”); Ibis.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi, ekşi